Pracownia Ikonografii Krakowa została założona w roku 1964 przez prof. Jerzego Banacha w celu gromadzenia i naukowego opracowania dawnej ikonografii naszego miasta, czyli jego widoków powstałych przed rokiem 1918. Prace przy organizowaniu Pracowni, ustaleniu sposobu jej działania i metodyki dokumentowania zbiorów prowadziła prof. Wanda Mossakowska. Kierownikami Pracowni byli: w latach 1964–1991    Jerzy Banach, w l. 1992–1997 Anna Zeńczak, w l. 1998–2019 Iwona Kęder.

W Pracowni zewidencjonowano dotąd – pod postacią dokumentacji wizualnej oraz zbioru informacji – ponad 12 500 widoków Krakowa, zarówno ogólnych, jak jego części, placów, ulic, poszczególnych budowli oraz ich wnętrz.

Ewidencjonowane są wszystkie widoki, niezależnie od techniki wykonania, a więc obrazy, rysunki, grafiki, fotografie itd., a podstawowym kryterium ich oceny jest wartość poznawcza widoku, tzn. ilość i wiarygodność informacji o zabudowie miasta, jakie można z niego odczytać. W oparciu o ten materiał opracowywany jest, niemający jak dotąd odpowiednika w Polsce, ikonograficzny katalog, który wychodząc od widoku i uzupełniając przekaz ikonograficzny informacjami pozyskanymi drogą kwerend bibliograficznych i archiwalnych, pokazuje przemiany, jakim ulegała postać miasta, które – zwłaszcza w szczegółach – znane są niejednokrotnie tylko ze źródeł ikonograficznych. W tym sensie ikonografia doskonale uzupełnia wiedzę historyczną.

Aktualnie w Pracowni opracowywany jest katalog widoków Śródmieścia, czyli części miasta zamkniętej niegdyś murami obronnymi, a dziś otoczonej Plantami. W latach 1998-2022 zostało opublikowanych osiem tomów Katalogu; tomy od pierwszego do trzeciego pod redakcją Jerzego Banacha, tom piąty i następne pod redakcją Iwony Kęder (tomy 1-4 powstały we współpracy z TAiWPN Universitas, tomy kolejne zostały wydane przez Muzeum Narodowe). Do druku przygotowywane są tomy następne, opracowywane w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Serię zakończy tom jedenasty, przewidziany do druku w roku 2025.   

W Pracowni powstają również inne publikacje, zarówno naukowe jak i popularyzatorskie, poświęcone ikonografii, historii i sztuce Krakowa. Obok całego szeregu artykułów publikowanych w wydawnictwach fachowych, jest też kilka książek, a to: J. Banacha Dawne widoki Krakowa (1967 i 1982) i Kraków malowniczy. O albumach z widokami Krakowa w dziewiętnastym wieku (1980), W. Mossakowskiej i A. Zeńczak, Kraków na starej fotografii (1984), I. Podgórnik-Kęder, Romanizm w Krakowie (1985), W. Komorowskiego i A. Sudackiej, Rynek Główny w Krakowie (2008), I. Kęder, Kraków. Obrazy (2009), czy W. Komorowskiego, Średniowieczne domy krakowskie (2014).

Zbiory Pracowni są udostępniane dla celów naukowo-badawczych, konserwatorskich i popularyzacyjnych.

Kierownik działu: dr hab. Waldemar Komorowski e-mail: wkomorowski@mnk.pl