W Pracowni Konserwacji Papieru i Skóry MNK konserwowane są obiekty na podłożu papierowym, pergaminowym i skórzanym.

Tradycyjnie konserwacja papieru była rozumiana jako konserwacja książek wraz ze skórzanymi oprawami, stąd połączenie tych materiałów w nazwie. W przeszłości w pracowni konserwowane były obiekty skórzane, takie jak kurdybany, skórzane elementy uzbrojenia czy zabytków rzemiosła artystycznego. Obecnie, ze względu na bardzo dużą ilość zbiorów papierowych (ponad 450 tys. jednostek inwentarzowych) oraz potrzeby Muzeum związane z udostępnianiem kolekcji, w pracowni przeprowadza się głównie konserwacje zabytków na podłożu papierowym.

Pracownia otacza opieką konserwatorską wszystkie zbiory grafik i rysunków Muzeum Narodowego (wraz z kolekcjami i ekspozycjami w Domu Józefa Mehoffera i w Domu Jana Matejki) oraz Muzeum XX. Czartoryskich. Zespół pracowni zajmuje się obiektami na podłożu papierowym, jakie można znaleźć w Działach Rzemiosła Artystycznego, w Gabinecie Numizmatów, czy w innych działach Muzeum. Pod stałą opieką pracowni znajdują się także trzy biblioteki: Biblioteka XX. Czartoryskich, Dział starych druków, rękopisów i kartografii MNK, a także biblioteka MNK, która w swojej kolekcji ma księgozbiory m.in Olgi Boznańskiej, Stanisława Wyspiańskiego czy Józefa Czapskiego. 

Dodatkowo pracownia opiekuje się także kolekcją malarstwa miniaturowego, oraz  kolekcją dawnej fotografii.

Pod opieką pracowni znajdują się także zbiory sztuki Dalekiego Wschodu, obecnie zdeponowane w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha". Należą do nich malowidła na jedwabiu i papierze, w formie poziomych i pionowych zwojów, obrazki na papierze ryżowym tsu-so, parawany, wachlarze oraz największa w Europie Środkowej kolekcja drzeworytów japońskich.

Mimo, że zbiory są przechowywane w innej instytucji, prace konserwatorskie i badania obiektów prowadzone są przez konserwatorów MNK.

Różnorodność technik artystycznych, w jakich wykonane są zabytki restaurowane w pracowni jest ogromna. Należą do nich rysunki, grafiki, gwasze, akwarele, pastele - zarówno wykonane na podłożu papierowym, jak i pergaminowym. Książki wraz z oprawami – rękopiśmienne i drukowane, na papierze lub pergaminie. Plakaty, dokumenty, druki, kolaże, druki ulotne, mapy, ale także globusy, wachlarze, czy rysunki na kalce.

Dzieła sztuki trafiające do pracowni mogą być bardzo różnej wielkości: od kilkucentymetrowych form malarstwa miniaturowego lub XVIII wiecznych grafik J.P. Norblina po plakaty, czy obiekty wielkoformatowe: projekty polichromii lub witraży, które mogą osiągać kilka metrów długości.

 W pracowni wykonano liczne konserwacje obiektów wielkoformatowych – projektów witraży i polichromii. Warto tu wspomnieć o cyklu kartonów fryburskich Józefa Mehoffera, pastelach Apollo Spętany i Wanda Stanisława Wyspiańskiego, jego projektach witraży i polichromii do kościoła franciszkanów w Krakowie, czy projektach polichromii do kościoła Mariackiego autorstwa Jana Matejki.

Oprócz konserwacji dzieł sztuki pracownia przygotowuje obiekty do wypożyczeń poza Muzeum. Prace w tym zakresie obejmują oprawę i zabezpieczenie dzieł sztuki, przygotowanie opinii i dokumentacji stanów zachowania i nadzór nad pakowaniem. Do obowiązków konserwatorów należy również opieka nad bieżącymi wystawami oraz kontrola warunków klimatycznych w wyznaczonych oddziałach Muzeum.

W introligatorni oprawia się książki współczesne oraz przeprowadza renowację książek XIX- i XX-wiecznych. Wykonuje się także specjalistyczne opakowania indywidualne dla zabytków, np. pudła do dokumentów pergaminowych z pieczęciami, pudła na wachlarze lub pudełka na miniatury. Introligatornia wraz z pracownią zajmują się oprawą konserwowanych grafik i rysunków.

Konserwatorzy uczestniczą w konferencjach, szkoleniach i warsztatach stale rozwijając swoje umiejętności. Pracownia przyjmuje także studentów konserwacji na praktyki wakacyjne.

Zespół Pracowni Konserwacji Papieru i Skóry MNK brał udział w opracowaniu broszur z serii Ochrona Zbiorów NIMOZ:

Zasady postępowania z obiektami zabytkowymi na podłożu papierowym (https://nimoz.pl/files/publications/29/Zasady_postepowania_z_obiektami_na_podlozu_papierowym.pdf)

oraz Skóra w obiektach zabytkowych

(https://nimoz.pl/files/publications/32/konserwacja_skory_zeszyt_nr_4.pdf). Konserwatorzy pracowni prowadzą także szkolenia z zakresu opieki nad zabytkami na podłożu papierowym.

 W 2015 r. zespół pracowni przeprowadził konserwację 270 tomów dzienników Józefa Czapskiego w ramach projektu Budowa Pawilonu Józefa Czapskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie. W latach 2016-19 w ramach projektu Bliżej Kultury przygotowano do digitalizacji kilkanaście tysięcy obiektów na podłożu papierowym (głównie grafiki, rękopisy, starodruki). W latach 2019-20 konserwowano zabytki z kolekcji starodruków, rękopisów, map, grafik i rysunków na ekspozycje zmienne do otwartego po remoncie Muzeum xx. Czartoryskich (w ramach projektu Przeszłość Przyszłości).

 Ponieważ w scenariuszu prawie każdej organizowanej wystawy znajdują się obiekty papierowe, zespół Pracowni bierze udział w przygotowaniach do niemal wszystkich wystaw w Muzeum.

W ostatnich latach w Pracowni przeprowadzono konserwację licznych obiektów na monograficzną wystawę Wyspiański  (2017-19) i jej kolejne odsłony (Wyspiański Nieznany (2019), Wyspiański Posłowie (2019): zakonserwowano duży zbiór rysunków oraz wielkoformatowe projekty witraży i polichromii do kościoła franciszkanów w Krakowie (Róże, Św. Franciszek, Bł. Salomea).

Do wystawy Szymon Czechowicz. Geniusz baroku (2020-21) zespół pracowni zakonserwował zbiór około 40 rysunków artysty pochodzących z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Około 50 grafik i rysunków poddano konserwacji w ramach przygotowania do wystawy Aleksander Kotsis (1836-1877). Odcienie realizmu.

W Pracowni były przygotowywane i konserwowane również obiekty do takich wystaw jak 1920 Cud Wisły (2020) Idzie młodość! Grupa Krakowska (2019-20), Jan Hrynkowski, opowieść artysty (2019-20), Niepodległość (2018-19), Kraków 1900 (2018-19), czy #Dziedzictwo (2017-18).

W 2021 r. przygotowano dzieła sztuki na wystawy: Hokusai. Wędrując… (konserwacja i oprawa ponad 160 drzeworytów japońskich), liczne grafiki i rysunki na wystawę o Joachimie Lelewelu (2022), w tym zespół odbitek próbnych rytowanych przez niego grafik. Konserwowano kolejne prace Stanisława Wyspiańskiego w związku z wystawą w William Morris Gallery w Londynie Young Poland and the Arts and Crafts Movement, m.in. projekty polichromii franciszkańskich (Nasturcje). Przygotowano także obiekty do wystawy Polskie style narodowe (2021), a także rysunki oraz pastelowy autoportret Jacka Malczewskiego do wystawy Jacek Malczewski. Romantyczny (2022).

Zespół pracowni brał czynny udział w tworzeniu Muzeum Stanisława Wyspiańskiego, w którym ze względu na specyfikę warsztatu artysty znajdują się głównie obiekty na podłożu papierowym.

Zespół pracowni:

Łucja Skoczeń-Rąpała – kierownik pracowni (lskoczen@mnk.pl)
Ewa Sobiczewska (esobiczewska@mnk.pl)
Zofia Maniakowska-Jazownik (zmaniakowska@mnk.pl)
Marta Winiarczyk (mwiniarczyk@mnk.pl)
Katarzyna Król-Goździk (kkrol@mnk.pl)
Sylwia Nienajadło (snienajadlo@mnk.pl)
Barbara Giżycka (bgizycka@mnk.pl)
Małgorzata Burda (mburda@mnk.pl)
Anna Kozłowska (akozlowska@mnk.pl)

 
Kontakt:

Kamienica Łozińskich
ul. J. Piłsudskiego 14
tel. + 48 012 433 58 21