Współpraca MNK z Wikimedia Polska to w pierwszej kolejności techniczne przygotowanie zasobów i metadanych do umieszczenia w repozytorium multimediów Wikimedia Commons i artykułach w Wikipedii. Szeroko rozumiane zasoby MNK trafiają do projektów Wikimedia dzięki pracy wikipedystki-rezydentki, Agaty Stadnickiej oraz w ramach działań angażujących wolontariuszy i wolontariuszki, przyłączające się do naszego projektu podczas wydarzeń w muzeum i online. Dotychczasowe działania w Wikipedii polegały na uzupełnianiu i tworzeniu wielu haseł związanych ze zbiorami i działalnością Muzeum Narodowego w Krakowie oraz stron informacyjnych dla społeczności i odbiorców naszej oferty. 

Zadania wikipedystki obejmują między innymi przeszkolenie zespołu Biblioteki Czartoryskich z zasad tworzenia artykułów w projektach Wikimedia. To właśnie pracownicy i pracowniczki Biblioteki wiedzą najwięcej o zbiorach, którymi się opiekują. Właśnie dlatego tak dużą rolę odgrywa wsparcie zespołu muzeum w rozwijaniu dobrych jakościowo treści. W planach wikirezydencji zawierają się różnego rodzaju szkolenia i wydarzenia. Do udziału w nich zaprosimy zespół MNK i społeczność Wiki - a więc, na przykład, Ciebie. Przekonaj się, jak prosto jest zrobić coś mądrego, pożytecznego i przyjemnego zarazem. 

Zbiory biblioteki zaczęli gromadzić w II poł. XVIII w. wieku księstwo Adam Kazimierz i Izabela z Flemingów Czartoryscy. W należącym do nich Pałacu Błękitnym w Warszawie mieściła się biblioteka, która w 1770 roku liczyła już 1645 druków i rękopisów. Po 1783 roku Czartoryscy przenieśli bibliotekę do Puław. Wobec klęski powstania listopadowego, Czartoryscy ewakuowali majątek do Sieniawy i po 1834 roku - do Paryża, by w 1876 roku wrócić wraz z nimi na ziemie polskie, do Krakowa. Wraz ze zbiorami, udostępniona została biblioteka, działająca wraz z Muzeum do II wojny światowej jako instytucja prywatna, utrzymywana przez Ordynację Sieniawską (powiernictwo rodowe) rodziny Czartoryskich. 

W 1950 roku zbiory przeszły w zarząd Muzeum Narodowego w Krakowie. Pod koniec dekady, w latach 1958-1960 Biblioteka Czartoryskich zyskała własną siedzibę: wzniesiony przy ul. Św. Marka budynek, jeden z nielicznych przykładów powojennej architektury w granicach krakowskich Plant. W 2016 roku kolekcja rodzinna Czartoryskich wraz ze zbiorami książkowymi, zostały wykupione przez Skarb Państwa Rzeczypospolitej Polskiej i przekazane Muzeum Narodowemu w Krakowie, celem zabezpieczenia, wieczystego oraz niepodzielnego zachowania oraz dalszego publicznego udostępniania. 

i… → tu jesteśmy! W 2024 roku MNK zdobyło dofinansowanie projektu: “Biblioteka Książąt Czartoryskich – rozbudowa i przebudowa oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027. Czas realizacji obejmuje okres od wiosny 2024 do wiosny 2028 roku. W ramach projektu wykonane zostaną prace konserwatorskie, restauratorskie, zakupy sprzętu i wyposażenia oraz działania informacyjno-promocyjne. 

Co tak naprawdę skrywają zasoby Biblioteki Czartoryskich? Pośród 321 tysięcy woluminów, w katalogu kolekcji znajdziecie bezcenne i unikalne iluminowane rękopisy i starodruki z terenów całej Europy. Odręcznie zapisane dokumenty są jedynym w swoim rodzaju naukowym archiwum nauki i kultury. 

Archiwum i Zbiór Rękopisów Biblioteki Czartoryskich zawiera 14 tysięcy woluminów. Są wśród nich również przywilej koszycki, nadany przez Ludwika Węgierskiego w 1374 roku, przywilej jedlneński nadany przez Władysława Jagiełłę w 1430 roku, czy opieczętowany przez Jagiełłę i Witolda dokument unii horodelskiej, zawartej w 1413 roku pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego a Wielkim Księstwem Litewskim. 

Księgozbiór zawiera prawdziwe unikaty i świadectwa historyczne. Jednym z nich jest oryginał traktatu znanego jako hołd pruski, w którym, jak głosi jego pełen tytuł: Jerzy margrabia brandenburski oraz Fryderyk książę legnicko-brzeski jako mediatorzy wystawiają dokument traktatu zawartego pomiędzy Zygmuntem królem polskim a Albrechtem margrabią brandenburskim, wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, mocą którego zlikwidowany został stan wojny między stronami oraz utworzone z ziem pruskich świeckie księstwo jako lenno króla i Korony oddane w dziedziczne posiadanie Albrechtowi; nadto uregulowano stosunki gospodarcze i handlowe między obu krajami. 

Ważną część zasobów Biblioteki i Archiwum stanowią dokumenty rodzinne Czartoryskich, jak nadanie tytułu książęcego rodzinie w 1442 roku, czy dyplom honorowego obywatelstwa miasta Krakowa dla Władysława Czartoryskiego (1880). Obok oficjalnych materiałów, znajdziemy tam listy i próbki twórczości członków rodziny i ich wybitnych przyjaciół - Fryderyka Chopina, Piotra Norblina i innych. Dzięki tym zasobom możliwe jest przyjrzenie się naprawdę z bliska środowisku artystyczno-intelektualnemu, wspieranemu przez familię w okresie zamieszkiwania w Puławach, a następnie w paryskim Hôtel Lambert. 

Cenne? Bezcenne! Delikatne w swojej materialnej formie pergaminy, żeberkowe papiery, odciski pieczęci i skóra opraw, wymagają specjalnych warunków przechowywania. Nie codziennie możliwe jest zobaczenie na własne oczy i wzięcie do ręki takich unikatów, jak list Mikołaja Kopernika do Jana Dantyszka biskupa chełmińskiego (Frombork, 1537). Ten status zabytków nie ułatwia jednak ich stałej prezentacji i udostępniania. Właśnie z tego powodu, jednym z celów działań wokół Biblioteki Czartoryskich jest przygotowanie cyfrowych materiałów, skierowanych do szerokiego grona odbiorców i umieszczenie ich kopii na ogólnodostępnych platformach Wikimedia Commons. 

Dzięki współpracy zespołu Biblioteki Czartoryskich z wikipedystką-rezydentką, będzie szansa, by na nowo spojrzeć na bezcenny księgozbiór. Plan pracy z kolekcją Biblioteki obejmuje między innymi testowanie narzędzi, dzięki którym zdigitalizowane, odręcznie zapisane dokumenty staną się dostępniejsze dzięki odpowiedniej obróbce metadanych, czy programom odczytującym tekst. Wsparcie nowych technologii może w przełomowy sposób przyspieszyć tempo opracowania zbiorów i poszerzyć dostęp do ich treści osobom, chcącym skorzystać z zasobów Biblioteki na użytek własnych badań, kreatywności, odkrywania i zachwytu.