Dostępność i równość w MNK - jak realizujemy kryteria horyzontalne w Funduszach Europejskich
Prace nad projektem rozbudowy i przebudowy Biblioteki Czartoryskich rozpoczęły się w związku ze złym stanem technicznym budynku Biblioteki przy ul. Św. Marka 17. Funkcjonujące od lat 60. XX wieku pomieszczenia nie zapewniały już odpowiednich warunków przechowywania unikatowego księgozbioru i wymagały podjęcia pilnych działań. Okoliczność ta stała się przyczynkiem do stworzenia planu rozwoju instytucji i dostosowania jej do wymogów współczesności, szczególnie do zwrócenia uwagi na potrzeby odbiorczyń i odbiorców, w tym osób, dla których dotychczasowy układ przestrzenny i zasady działania Biblioteki tworzą bariery – architektoniczne i komunikacyjne.
WIĘCEJ NIŻ PRZEBUDOWA
Projekt przewiduje roboty budowlane oraz prace konserwatorskie. Obejmuje wykonanie prac budowlanych, dostosowawczych i wykończeniowych w budynku Biblioteki i na wewnętrznym dziedzińcu, zakupy wyposażenia oraz sprzętu specjalistycznego niezbędnego do prowadzenia działalności kulturalnej, prace konserwatorskie przy zabytkowych obiektach, wytypowanych do konserwacji zabezpieczającej i pełnej, digitalizację zbiorów i publikację ich efektów. Istotnymi częściami projektu są: rozszerzenie oferty kulturalno-edukacyjnej Biblioteki, działania informacyjne i promocyjne oraz zadania związane z zarządzaniem i rozliczeniem. Wszystkie działania wchodzące w skład projektu prowadzone są zgodnie z kryteriami horyzontalnymi, służącymi przeciwdziałaniu dyskryminacji - zależy nam na tym, aby na każdym etapie pracy zachować dbałość o równy dostęp i traktowanie oraz szerokie wsparcie: zespołu realizującego projekt, przyszłych odbiorców i odbiorczynie oferty Biblioteki, a także o transparentność naszej pracy. Odwołujemy się w niej do wskazówek i wymogów Komisji Europejskiej, instytucji finansującej działania, dzięki której programom przedsięwzięcie może dojść do skutku.
RÓWNOŚĆ W PRACY, RÓWNOŚĆ W KORZYSTANIU Z EFEKTÓW
Złożoność działań projektowych wymaga, by od początku trwania przebudowy - a więc na długo przed chwilą, gdy z Biblioteki zaczną korzystać odbiorcy i odbiorczynie - zespół projektu uwzględniał i wdrażał obowiązujące zasady i standardy realizacji projektów finansowanych przez Fundusze Europejskie. Celem takiego podejścia jest wyrównanie sytuacji zaangażowanych w działanie kobiet i mężczyzn: zapewnienie wolności od przemocy i stereotypów, stworzenie możliwości rozwoju gospodarczego opartego na równouprawnieniu - równowadze płci w procesach decyzyjnych i wzmacnianiu pozycji kobiet oraz poprawy dostępności dla osób o różnych potrzebach funkcjonalnych. Zależy nam na tym, aby zapewnić wszystkim pełne uczestnictwo w projekcie oraz wyeliminować podziały (w edukacji, zatrudnieniu, dostępie do usług). Praca nad rozbudową i przebudową Biblioteki Czartoryskich to kompleksowo prowadzony proces, składający się z aż 10 kierunków prac w mniejszych zespołach pracowników i pracowniczek Muzeum Narodowego: nadzór i odpowiedzialność za przebieg podjęły Dyrekcja i Zespół Zarządzający. Prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane prowadzi Dział Techniczny MNK, działaniami informacyjno-promocyjnymi opiekują się Dział Marketingu, Zespół Zarządzający, Dział Edukacji, Dział Wydawnictw. Zakupy sprzętu i wyposażenia wymagają szerokich kompetencji, które angażują w projekt Dział Techniczny, Dział IT, Dział Konserwacji, Dział Edukacji, Zespół Biblioteki Czartoryskich i Sekcję Dostępności, zaś prowadzenie postępowań ofertowych i zamówień – Sekcję ds. Zamówień Publicznych. Konserwacja zabytków ruchomych, księgozbiorów lub muzealiów, prowadzona jest przez Dział Konserwacji. Równolegle przebiega digitalizacja zabytków ruchomych, księgozbiorów, muzealiów oraz ich udostępnienie on-line (Dział Digitalizacji), podnoszenie kompetencji kadr (Dział Personalny i Zasobów Ludzkich). W ramach przedsięwzięcia zaplanowane są działania edukacyjne (Dział Edukacji) oraz prace merytoryczne związane ze współpracą z partnerami z innych państw, prowadzone przez Zespół Biblioteki Czartoryskich.
Od początku trwania projektu dbamy o to, aby cały zespół związany z jego realizacją został odpowiednio poinformowany i przeszkolony oraz korzystał z narzędzi wspomagających dbanie o właściwy przebieg prac. Służą temu między innymi spotkania i warsztaty oraz wytyczne dla zespołu, opracowane przez Sekcję Dostępności MNK we współpracy z zespołem MNK. W przygotowaniu wytycznych autorki dokumentu, dostępnego dla zespołu skorzystały ze wsparcia ekspertki Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w zakresie funduszy unijnych, – Ingrid Szrajer.
STANDARD RÓWNOŚCI PŁCI
Każdy projekt współfinansowany ze środków unijnych zobowiązany jest spełniać kryterium zgodności z zasadą równości kobiet i mężczyzn. Już na etapie planowania oczekuje się przygotowania działań, które wpłyną na wyrównywanie szans płci będącej w gorszym położeniu (o ile zdiagnozowano takie nierówności) lub stworzenia mechanizmów, dzięki którym na żadnym etapie wdrażania projektu nie dochodzi do dyskryminacji i wykluczenia ze względu na płeć. Projekt realizowany przez MNK pozytywnie odpowiada na pytania o równość płci w obrębie zespołu projektowego - Zespół Zarządzający pod kierownictwem Anny Sobesto składa się z osób obu płci, angażuje również osoby posiadające udokumentowaną wiedzę i doświadczenie w prowadzeniu działań z zachowaniem zasady równości kobiet i mężczyzn, dbające o to, by na żadnym etapie wdrażania projektu nie doszło do dyskryminacji wykluczenia ze względu na płeć.
Ze względu na charakter projektu, wymuszający długie zamknięcie Biblioteki Czartoryskich dla publiczności, szczególne znaczenie ma dla nas komunikacja: ta “techniczna” - wewnętrzna, jak i ta skierowana do osób, które będą w przyszłości odwiedzać odnawiany budynek. Dużą wagę przykładamy do stosowania języka wrażliwego na płeć, a także do przekazu i doboru treści, przekazywanych naszym odbiorcom i odbiorczyniom. Warto przy tym zauważyć, że nasze starania wspiera samo dziedzictwo kolekcji Czartoryskich, stanowiące dobitny przykład tego, w jaki sposób kształtowanie kultury i zachowanie dziedzictwa może być domeną kobiet – począwszy od założycielki, Izabeli Czartoryskiej - jak i mężczyzn - dość wspomnieć osobę jej wnuka, Władysława, którego staraniem bezcenna kolekcja wróciła do Polski i trafiła do Krakowa. Losy kolekcji i księgozbioru Czartoryskich to historia, na bazie której warto budować wzmacniający komunikat o postawie społecznej, wrażliwości i inicjatywie niezależnej od płci.
BIBLIOTEKA BEZ BARIER
Muzeum Narodowe w Krakowie jako podmiot publiczny zobligowane jest do zapewnienia dostępności przez stosowanie uniwersalnego projektowania nowych rozwiązań oraz racjonalnych usprawnień w usuwaniu istniejących barier. W projekcie przebudowy Biblioteki Czartoryskich wdrażane są rozwiązania, mające na celu zapewnienie najpełniejszej dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej. Zarówno korytarze, jak i klatki schodowe zaprojektowane w odnowionej Bibliotece Czartoryskich będą wolne od barier i zapewnią możliwość poruszania się po nich między innymi osób na wózku, osób korzystających z kul, lasek i innych pomocy ortopedycznych, osób starszych, a także osób z wózkami dziecięcymi, czy mających inne trudności z poruszaniem się. Dla tych, którym z różnych względów niemożliwym będzie do nas dotrzeć, planujemy uzupełnienie informacji i zasobów materiałów cyfrowych, dostępnych przez serwisy cyfrowe.mnk.pl, zbiory.mnk.pl i przez narzędzia dlibra, które będą mogły być przeglądane przez internet (oraz - naturalnie - na miejscu, przy wsparciu obsługi). Starania o szeroki dostęp reprodukcji i opracowań naszych zbiorów w sieci nie ograniczają się do uzupełniania potrzebnych danych w standardach umożliwiających czytanie maszynowe.
Najcenniejsze obiekty z liczącego około 233 tysiące obiektów zbioru Biblioteki, zostaną opracowane i zaopatrzone w dodatkowe materiały: filmy w polskim języku migowym i teksty łatwe do czytania (ETR). Rozszerzy to możliwości opowiadania o zbiorach m.in osobom z niepełnosprawnością intelektualną, będzie również udogodnieniem dla osób niewidomych, korzystających z programów do odczytywania tekstów i opisów alternatywnych. Dostępność w tym zakresie to także umożliwienie komunikacji w sposób dogodny dla osoby ze szczególnymi potrzebami np. poprzez SMS czy przy użyciu usługi tłumaczenia migowego online.
Filmy i multimedia dotyczące zbiorów Biblioteki przygotowywane są z uwzględnieniem audiodeskrypcji, a także zasad dostępności i czytelności. Dotyczy to również prezentacji multimedialnych, materiałów prasowych i plików elektronicznych. Pracownicy i pracowniczki MNK biorą udział w szkoleniach i korzystają z wytycznych, dzięki którym robimy to coraz lepiej:)
ZAPRASZAMY WSZYSTKICH
Nowe otwarcie Biblioteki Czartoryskich to dla nas poważny krok w stronę pełnej dostępności i otwartości Muzeum Narodowego. To przedsięwzięcie, w którym na każdym etapie działania dbamy o uważne i wrażliwe podejście do każdej zaangażowanej w działania osoby. Zaczynamy od nas samych, żeby być w pełnej gotowości zapraszając w nasze mury każdego i każdą poszukującą wiedzy o przeszłości, skupienia na ciekawych historiach i inspiracji. W przygotowaniach pomagają nam wskazówki, konsultacje, przewodniki, check-listy i standardy. Staramy się stale poszerzać wiedzę, korzystając ze wsparcia specjalistów i specjalistek w różnych dziedzinach. Sporo miejsca poświęcamy sprawozdawczości, bez której niemożliwe jest podsumowanie dotychczasowych postępów – to niewidzialna praca, o której raczej nie myśli się na co dzień, a to również powód do dumy – dlatego dziś o tym czytasz. Mamy nadzieję, że zachęci Cię to do śledzenia dalszych losów rozbudowy, przebudowy i wreszcie – powrotu Biblioteki.Materiał został opracowany w oparciu o wytyczne dla zespołu realizującego projekt „Biblioteka Książąt Czartoryskich - rozbudowa i przebudowa oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie”, stworzony przez Sekcję Dostępności MNK we współpracy z zespołem MNK (Konsultacja – Ingrid Szrajer). Projekt: “Biblioteka Książąt Czartoryskich – rozbudowa i przebudowa oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027, PRIORYTET VII: Kultura, Obszar 1: Rozwój infrastruktury kultury (zabytkowej i niezabytkowej). Termin realizacji: marzec 2024 r. - marzec 2028 r.