Wystawa będzie miała na celu przedstawienie różnorodności sztuki portretowej tego wybitnego młodopolskiego artysty oraz wpływu, jaki wywarł on na rozwój malarstwa i kultury polskiej. Prezentacja twórczości Wyspiańskiego posłuży także do potwierdzenia i ugruntowania międzynarodowej pozycji Polski, jako kraju posiadającego bogate i różnorodne dziedzictwo kulturowe. Tym samym wystawa będzie istotnym wkładem rozwój światowej kultury i sztuki.

Prezentacja rysunków Wyspiańskiego w National Portrait Gallery nie tylko podkreśli wielowiekową tradycję polskiej sztuki portretowej, ale będzie stanowić interesujące wydarzenie kulturalne dla odbiorcy zagranicznego.

Podczas wystawy zostanie udostępnionych łącznie 16 dzieł tego wybitnego artysty, w tym 12 rysunków ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, 3 rysunki z Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz 1 pochodzący z kolekcji prywatnej.

National Portrait Gallery została założona w 1856 roku. W jej zbiorach znajduje jedna z największych i najbardziej interesujących kolekcji portretów na świecie. W Galerii prezentowane są dzieła obejmujące sześć wieków twórczości portretowej, przedstawiając artystyczny wizerunek, jako wyjątkową formę sztuki łączącą: historię sztuki, biografię i kulturę.

W czerwcu 2023 r., po gruntownej przebudowie i modernizacji, Galeria została ponownie otwarta dla zwiedzających. Cieszy się bardzo dużym i powszechnym uznaniem, czego efektem jest frekwencja. Ekspozycję odwiedza bowiem ponad 10 000 osób dziennie, a dzięki trzynastu tysiącom stowarzyszonych członków, londyńska Galeria Portretów jest niezwykle prestiżowym miejscem do zaprezentowania twórczości Wyspiańskiego zagranicznym odbiorcom. Dla większości z nich będzie to pierwsze spotkanie z tym wielkim polskim artystą.
 

ZAŁOŻENIA MERYTORYCZNE PROJEKTU I CHARAKTERYSTYKA DZIAŁAŃ:

Wystawa w National Portrait Gallery w Londynie potrwa od 27 marca do 13 lipca 2025 r. Prace nad wystawą i wydawnictwem prowadzone są przez dr Alison Smith, byłą Główną Kurator National Portrait Gallery, oraz prof. dr. hab. Andrzeja Szczerskiego, Dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie.

Ekspozycja prezentowana będzie się w przestrzeni przeznaczonej dla wystaw zmiennych, w sali nr 14 w gmachu National Portrait Gallery, która jest poświęcona artystom i tematom wykraczającym poza zakres stałej kolekcji Galerii.

Prezentacja wystawy w Londynie zbiegnie się z zaplanowanym Rokiem Kultury Polskiej w Wielkiej Brytanii (2025). Bardzo bogaty i urozmaicony program kulturalny wydarzenia, wspieranego m.in. przez British Council, obejmie także Dzień Dziedzictwa Polskiego, którego obchody odbędą się w maju bieżącego roku.

Dodatkowym wydarzeniem towarzyszącym wystawie sztuki polskiej w National Portrait Gallery, będzie duża ekspozycja portretów autorstwa Edvarda Muncha, artysty z którym Wyspiańskiego łączyły osobiste relacje.

Wyżej wymienione wydarzenia kulturalne z pewnością wzbudzą duże zainteresowanie publiczności, a tym samym zwiększą zainteresowanie i skłonią wiele osób do zapoznania się z pokazem prac Wyspiańskiego. Pozytywnie wpłyną także działania promocyjne zaplanowane w ramach projektu.

Stanisław Wyspiański (1869-1907) jest powszechnie uważany za największego polskiego artystę młodopolskiego. Najbardziej znany jako twórca nowoczesnego polskiego dramatu, był również artystą i projektantem sztuki użytkowej, lecz jego twórczość dopiero zaczyna być rozpoznawalna i doceniana poza Europą Środkową.

Głównym tematem wystawy „Portrety Stanisława Wyspiańskiego” będzie szesnaście portretów przyjaciół i rodziny namalowanych przez artystę pastelami, węglem, kredkami i ołówkiem. Prace te stanowią fascynujący wgląd w życie kulturalne narodu pod zaborami, niestrudzenie dążącego do niepodległości. Czerpiąc z rodzimych tradycji ludowych, wykonane w progresywnym, ekspresyjnym stylu pod wpływem lat spędzonych w Paryżu, portrety pędzla Wyspiańskiego uosabiają ideały i aspiracje ruchu Młodej Polski, którego artysta był jednym z najważniejszych przedstawicieli.

Portrety Wyspiańskiego cechuje często zmysłowość kolorów, eksperymenty z formą i oryginalne podejście do przedstawiania postaci. W jego dziełach można dostrzec wpływy symbolizmu, secesji i impresjonizmu, a jednocześnie ślady indywidualnego, niepowtarzalnego stylu artysty.

Istotnym dopełnieniem wystawy będzie anglojęzyczna publikacja, w której ujęte zostaną wszystkie prace znajdujące się na wystawie, jak również inne, nieuwzględnione w programie pokazu obiekty, umożliwiając tym sposobem dalsze odkrywanie twórczości Stanisława Wyspiańskiego.

Pogłębi to zainteresowanie artystą i jego spuścizną wśród międzynarodowej publiczności, szczególnie studentów kierunków artystycznych oraz fascynatów historii sztuki. Dzięki uwzględnieniu zarówno wątków biograficznych z życia artysty, jak i wydarzeń z historii Polski przełomu XIX I XX wieku, ekspozycja osadzona będzie w odpowiednim kontekście historyczno-społecznym, co z pewnością przyczyni się do łatwiejszego zrozumienia sztuki i kultury polskiej przez grono zagranicznych odbiorców. Wgląd w historię polskiego malarstwa portretowego pomoże stworzyć odpowiednią głębię narracji, a tym samym umiejscowić twórczość Stanisława Wyspiańskiego w tej przestrzeni.

Premiera publikacji zaplanowana jest w dniu wernisażu wystawy, a jej łączny nakład wyniesie 2 000 egzemplarzy.


PLANOWANE REZULTATY REALIZACJI PROJEKTU:

• przygotowanie międzynarodowego wydarzenia kulturalnego prezentującego dziedzictwo narodowe Polski
• zaprezentowanie kultury polskiej poprzez realizację wystawy i inne działania towarzyszące
• współpraca i wymiana wiedzy i doświadczeń, metod pracy, dobrych praktyk w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, organizacji wystaw, promocji działań muzealnych, tworzenia programów edukacyjnych zarządzania instytucją muzealną
• wspólne wypracowanie optymalnych metod i sposobu pracy przy organizacji wystaw
• identyfikacja i rozwój wspólnych przedsięwzięć kulturalnych w Polsce i Wielkiej Brytanii

CELE OGÓLNE:

• popularyzacja oraz promocja kultury Polski w Wielkiej Brytanii
• stworzenie trwałych relacji pomiędzy specjalistami z polskich i brytyjskich instytucji kultury
• wymiana wiedzy i doświadczeń w kluczowych obszarach działalności instytucji muzealnych ze szczególnym uwzględnieniem ochrony dziedzictwa kulturowego
• budowanie kompetencji międzykulturowych na poziomie instytucjonalnym i indywidualnym

CELE SZCZEGÓŁOWE:

• promocja kultury i sztuki polskiej poza granicami kraju
• przekazywanie polskiego doświadczenia w sferze szeroko rozumianej kultury i sztuki
• prezentacja wyrazistej wizji artystycznej Wyspiańskiego ukazująca nie tylko zewnętrzne cechy portretowanych postaci, ale również ich intymność i człowieczeństwo
• przedstawienie ewolucji artystycznej Wyspiańskiego od młodzieńczego entuzjazmu do dojrzałego spojrzenia na świat
•  pokazanie wpływu symbolizmu i secesji na twórczość Wyspiańskiego dzięki bogactwu detali, a także jego eksperymentów z formą, co dodaje im głębokości i znaczenia
• zaoferowanie edukacyjnego aspektu pozwalającego zwiedzającym zanurzyć się w życiu i twórczości Stanisława Wyspiańskiego
• zainspirowanie publiczności obrazami Wyspiańskiego, jednego z najważniejszych artystów polskiej sztuki przełomu XIX i XX wieku

Wystawa współfinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Kultura inspirująca".

Dotacja celowa na wydatki bieżące ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa.

Zadanie: "Portrety Stanisława Wyspiańskiego w National Portrait Gallery w Londynie" w ramach Programu “Kultura inspirująca”, realizowanego we współpracy z National Portrait Gallery w Londynie oraz Instytutem Polskim w Londynie.

Wysokość dofinansowania: 50 000 PLN (2024), 330 000 PLN (2025). Całkowita wartość zadania: 297 100 PLN (2024), 935 300 PLN (2025).

Data podpisania umowy o udzielenie dotacji celowej: wrzesień 2024r.

Wystawa Stanisław Wyspiański: Portrety realizowana jest we współpracy z Instytutem Kultury Polskiej w Londynie przy wsparciu British Council jako część UK/Poland Season 2025.