WikiChełmoński - na wystawie w Krakowie
Fragment wystawy Józefa Chełmońskiego w MNK, fot. Tomasz Sutor, Pracownia Fotograficzna MNK
WikiChełmoński - na wystawie w Krakowie
6 września 2025 roku, na wystawie Józefa Chełmońskiego w Gmachu Głównym MNK, odbyło się wydarzenie zamykające projekt GLAM-Wiki: WikiChełmoński. To cykl działań online i na wystawach, prowadzony we współpracy z Muzeum Narodowym w Poznaniu i Stowarzyszeniem Wikimedia Polska.
Sobotnie zwiedzanie było wyjątkowe dzięki obecności autorki projektu aranżacji, Magdaleny Bujak. Magda opowiedziała o swojej perspektywie pracy nad wystawą Chełmoński w Muzeum Narodowym w Krakowie. Spotkanie z osobą zaangażowaną w proces przygotowania wystawy, było okazją, aby z bliska przyjrzeć się koncepcji pokazu, dotknąć materiałów wykorzystanych w aranżacji i poznać detale organizacji pracy zespołu.
Autorzy i autorki haseł o Józefie Chełmońskim to grupa, której artysty, a zwłaszcza wybranych dzieł, przedstawiać nie trzeba. Dla części z nas nie było to pierwsze spotkanie na jednym z “Chełmońskich” - kilka osób było wcześniej na odsłonach wystawy w Warszawie i Poznaniu. Każda z edycji prowadziła przez twórczość malarza inną drogą - pozwalając unaocznić, jak niepowtarzalne i związane z miejscem ekspozycji są poszczególne muzealne doświadczenia. Śledząc rozwiązania, na które zdecydowała się projektantka, poruszaliśmy się nieco “pomiędzy” obrazami, śledząc relacje obrazów w przestrzeni.
Architektura wystawy wydaje się pozornie niewidoczna, jednak po zastanowieniu zauważamy ją, jako istotne narzędzie do przekazania publiczności treści zawartych w scenariuszu. Można o tym nie pamiętać, jednak wiedząc o tym, możemy cieszyć się odnajdywaniem kolejnych tropów. W jaki sposób przełożyć na język aranżacji przestrzeni motywy z malarstwa? Linie horyzontu, światła wschodów i zachodów słońca, ciemność nocy nad jeziorem, ruch ptaka wzlatującego pod niebo, rozpęd koni ciągnących sanie.
Wnętrze sali wystaw zmiennych, na parterze Gmachu Głównego MNK, to największa przestrzeń służąca prezentacji czasowych, którą dysponuje Muzeum Narodowe. W przygotowaniu przekonującego układu wystawy “Chełmoński”, Magdzie Bujak z całą pewnością pomogło doświadczenie pracy w tym miejscu przy wcześniejszych projektach, między innymi przy wystawach z cyklu “4 x Nowoczesność”, czy “Vilhelm Hammershoi. Światło i cisza”. W pamięci krakowskiej publiczności mogły zapisać się rozpoznawalne projekty z ostatnich lat, jak wystawa “Łempicka”, “Jacek Malczewski romantyczny” czy “Czarno na białym - 200 lat rysunku w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych” czy trochę wcześniej - przejmująca aranżacja nagrodzonej Sybillą wystawy “Twarzą w twarz. Sztuka w Auschwitz”, przygotowaną wspólnie z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w 70. rocznicę utworzenia muzeum na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady. Każda z wystaw opowiadała historię poprzez przemyślany układ wnętrz, staranne wykończenie, unikalne detale i materiały.
W trakcie zwiedzania wystawy Józefa Chełmońskiego testowaliśmy kody QR, znajdujące się obok części dzieł w obrębie ekspozycji. Dzięki technologii QRpedii, osoby odwiedzające wystawę mogą znaleźć komentarz do niektórych obrazów, korzystając z artykułów w Wikipedii, rozbudowanych w ramach akcji edycyjnej WikiChełmoński.
Magdalena Bujak jest także autorką projektu aranżacji wystawy Czwórka. O konserwacji i badaniach obrazu Józefa Chełmońskiego, poświęconej efektom interdyscyplinarnego projektu Chełmoński (2020-2024). Każda osoba z biletem na wystawę “Chełmoński” może przedłużyć spotkanie ze sztuką artysty o odwiedziny Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku.
Przygotowany w Malarni Sukiennic pokaz przybliża szczegóły tej wzorcowej konserwacji. Poza przywróceniem kolorystyki i poprawieniem ogólnej kondycji płótna, zespół Pracowni Konserwacji Malarstwa w Sukiennicach oraz badacze z LANBOZ MNK wykonali w trakcie projektu szereg fotografii oraz analiz próbek materiałów.
Wystawa podsumowująca projekt opowiada o tym, czego na pierwszy rzut oka można nie zauważyć – procesie twórczym artysty i jego dynamice – towarzyszącej zmianom koncepcji, zamkniętej w śladach pracy pędzla, mieszającego na powierzchni obrazu nie w pełni wyschnięte warstwy farby. Pokazuje warsztat pracy zespołu, który przez kilka lat pogłębiał wiedzę o wyjątkowym dziele sztuki, jakim jest Czwórka.
Czy w temacie sztuki i życiorysu Józefa Chełmońskiego padło już ostatnie zdanie? Niekoniecznie! Już w listopadzie 2025 roku planowana jest konferencja naukowa Józef Chełmoński. Nowe perspektywy badawcze, której program poznamy już niedługo.
Autorzy i autorki haseł o Józefie Chełmońskim to grupa, której artysty, a zwłaszcza wybranych dzieł, przedstawiać nie trzeba. Dla części z nas nie było to pierwsze spotkanie na jednym z “Chełmońskich” - kilka osób było wcześniej na odsłonach wystawy w Warszawie i Poznaniu. Każda z edycji prowadziła przez twórczość malarza inną drogą - pozwalając unaocznić, jak niepowtarzalne i związane z miejscem ekspozycji są poszczególne muzealne doświadczenia. Śledząc rozwiązania, na które zdecydowała się projektantka, poruszaliśmy się nieco “pomiędzy” obrazami, śledząc relacje obrazów w przestrzeni.
Architektura wystawy wydaje się pozornie niewidoczna, jednak po zastanowieniu zauważamy ją, jako istotne narzędzie do przekazania publiczności treści zawartych w scenariuszu. Można o tym nie pamiętać, jednak wiedząc o tym, możemy cieszyć się odnajdywaniem kolejnych tropów. W jaki sposób przełożyć na język aranżacji przestrzeni motywy z malarstwa? Linie horyzontu, światła wschodów i zachodów słońca, ciemność nocy nad jeziorem, ruch ptaka wzlatującego pod niebo, rozpęd koni ciągnących sanie.
Wnętrze sali wystaw zmiennych, na parterze Gmachu Głównego MNK, to największa przestrzeń służąca prezentacji czasowych, którą dysponuje Muzeum Narodowe. W przygotowaniu przekonującego układu wystawy “Chełmoński”, Magdzie Bujak z całą pewnością pomogło doświadczenie pracy w tym miejscu przy wcześniejszych projektach, między innymi przy wystawach z cyklu “4 x Nowoczesność”, czy “Vilhelm Hammershoi. Światło i cisza”. W pamięci krakowskiej publiczności mogły zapisać się rozpoznawalne projekty z ostatnich lat, jak wystawa “Łempicka”, “Jacek Malczewski romantyczny” czy “Czarno na białym - 200 lat rysunku w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych” czy trochę wcześniej - przejmująca aranżacja nagrodzonej Sybillą wystawy “Twarzą w twarz. Sztuka w Auschwitz”, przygotowaną wspólnie z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w 70. rocznicę utworzenia muzeum na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady. Każda z wystaw opowiadała historię poprzez przemyślany układ wnętrz, staranne wykończenie, unikalne detale i materiały.
W trakcie zwiedzania wystawy Józefa Chełmońskiego testowaliśmy kody QR, znajdujące się obok części dzieł w obrębie ekspozycji. Dzięki technologii QRpedii, osoby odwiedzające wystawę mogą znaleźć komentarz do niektórych obrazów, korzystając z artykułów w Wikipedii, rozbudowanych w ramach akcji edycyjnej WikiChełmoński.
Magdalena Bujak jest także autorką projektu aranżacji wystawy Czwórka. O konserwacji i badaniach obrazu Józefa Chełmońskiego, poświęconej efektom interdyscyplinarnego projektu Chełmoński (2020-2024). Każda osoba z biletem na wystawę “Chełmoński” może przedłużyć spotkanie ze sztuką artysty o odwiedziny Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku.
Przygotowany w Malarni Sukiennic pokaz przybliża szczegóły tej wzorcowej konserwacji. Poza przywróceniem kolorystyki i poprawieniem ogólnej kondycji płótna, zespół Pracowni Konserwacji Malarstwa w Sukiennicach oraz badacze z LANBOZ MNK wykonali w trakcie projektu szereg fotografii oraz analiz próbek materiałów.
Wystawa podsumowująca projekt opowiada o tym, czego na pierwszy rzut oka można nie zauważyć – procesie twórczym artysty i jego dynamice – towarzyszącej zmianom koncepcji, zamkniętej w śladach pracy pędzla, mieszającego na powierzchni obrazu nie w pełni wyschnięte warstwy farby. Pokazuje warsztat pracy zespołu, który przez kilka lat pogłębiał wiedzę o wyjątkowym dziele sztuki, jakim jest Czwórka.
Czy w temacie sztuki i życiorysu Józefa Chełmońskiego padło już ostatnie zdanie? Niekoniecznie! Już w listopadzie 2025 roku planowana jest konferencja naukowa Józef Chełmoński. Nowe perspektywy badawcze, której program poznamy już niedługo.