Wachlarz odgrywał znaczącą rolę w chińskiej kulturze. Używany od czasów starożytnych zarówno przez mężczyzn jak i kobiety, występował w wielu odmianach, w zależności od funkcji jaką spełniał, kształtu i charakteru dekoracji. Poza walorami użytkowymi wachlarze były ważnym akcesorium ceremonialnym. Od czasów panowania dynastii Tang (618-907) stały się również medium dla malarzy i kaligrafów. Najstarszym typem był wachlarz płaski. Drugim, młodszym, wachlarz składany, rozpowszechniony w epoce Ming (1368-1644). Wachlarze wykonywano z drogocennych materiałów, takich jak: drewno drzew zapachowych, liście palmowe drzewa liwistona chinesis, bambus, laka, kość słoniowa, szylkret, metal zdobiony filigranem i emalią komórkową, jedwab i ptasie pióra.

Osobną grupę stanowiły wachlarze produkowane na eksport do Europy w Kantonie, Hongkongu i Macao (XVII-XIX wiek). Wśród nich znajdowały się wachlarze w typie "mandaryn" dekorowane wielopostaciowymi scenami z wizerunkami chińskich dostojników wśród pejzażu z architekturą. Ich twarze i szaty wykonywano w technice aplikacji z malowanej kości słoniowej i jedwabiu.

Opracowanie: Beata Pacana – adiunkt, kierownik Działu Sztuki Dalekiego Wschodu MNK.

Zapraszamy na wystawę "W przestrzeni Smoka. Sztuka chińska ze zbiorów MNK", prezentowaną od 20 lutego do 5 lipca 2015 r. w Gmachu Głównym MNK (I piętro, sala wystaw zmiennych).

Wachlarz rozkładany Epoka Qing, 1 poł. XIX w., drewno, papier, kość, jedwab, tusz, farby wodne.

Wachlarz rozkładany Epoka Qing, 1 poł. XIX w., drewno, papier, kość, jedwab, tusz, farby wodne.

Wachlarz płaski Epoka Qing, XIX w., jedwab, farby wodne, drewno, haft.

Wachlarz płytkowy Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), XIX w., kość słoniowa, rzeźbienie.

Wachlarz został wykonany w południowym, kantońskim stylu, charakteryzującym się mistrzowskim opracowaniem ażurowych detali. Rzemieślników z tego regionu Chin nazywano artystami tkającymi nicią z kości słoniowej.

Wachlarz płytkowy dekorowany scenami figuralnymi w pejzażu Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), ok.1800 r., drewno, laka, jedwab, malowanie, złocenie.

Wachlarz rozkładany Epoka Qing, ok. poł. XVIII w., heban, jedwab, papier, farby wodne. Stelaż wachlarza wykonany z hebanu. Pióra okładzinowe rzeźbione są ażurowo w motywy skał, drzew kwitnącej śliwy i chryzantem. Pokrycie z jedwabiu malowanego farbami wodnymi. Na awersie znajduje kompozycja z przedstawieniem kępy storczyków i małego ptaka w locie. Po lewej stronie wiersz zapisany w czternastu kolumnach pisma i dwie pieczęcie. Dekoracja malarska nawiązuje do obrazów typu "kwiaty i ptaki" (huaniao hua), które z czasem, tak jak na prezentowanym wachlarzu, stały się inspiracją dla wyrobów rzemiosła artystycznego.

Wachlarz płaski Epoka Qing, XIX w., jedwab, farby wodne, drewno, haft.

Wachlarz płaski Epoka Qing, Huzhou, kon. XIX w., pióra gęsie, macica perłowa, kość, gwasz.

Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), ok. 1850 r. Drewno, laka, jedwab, papier, kość, rzeźbienie, malowanie.

Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), ok. 1850 r. Drewno, laka, jedwab, papier, kość, rzeźbienie, malowanie.

Wachlarz płaski Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), poł. XIX w., jedwab, drewno, kość słoniowa, rzeźbienie, malowanie.

Wachlarz płaski Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), poł. XIX w., jedwab, drewno, kość słoniowa, rzeźbienie, malowanie.

Wachlarz rozkładany Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), 2. poł. XIX w., drewno, laka, papier, jedwab, kość, rzeźbienie, malowanie.

Wachlarz rozkładany - zbliżenie na detal Epoka Qing, Guangzhou (Kanton), 2. poł. XIX w., drewno, laka, papier, jedwab, kość, rzeźbienie, malowanie.