Lekcje pozwalają zdobyć wiedzę o stylach w sztuce różnych epok, o dominujących tematach przedstawień, ikonografii, obyczajowości na tle wydarzeń historycznych. Część lekcji łączy zbiory różnych galerii muzeum i może odbywać się w kilku różnych miejscach. Poruszane podczas zajęć w muzeum zagadnienia znajdują odzwierciedlenie także w innych miejscach w Krakowie – w innych muzeach i zabytkach. Warto zatem połączyć lekcję muzealną ze spacerem po mieście lub skorzystać z jednego z proponowanych przez nas szlaków zwiedzania.

EPOKI

STAROŻYTNOŚĆ

Porwanie Europy. Mitologia w kulturze
Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM

słowa klucze: mitologia grecka i rzymska, atrybut, symbol, ikonografia, związki frazeologiczne, Homer, Owidiusz, Herodot, pięta Achillesa, ośle uszy, argusowe oczy, jabłko niezgody, koń trojański, narcyz

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

Lekcja dostępna do 28 marca 2021 r.

Dziedzictwo antyku
Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: antyk, starożytność, mitologia grecka i rzymska, średniowiecze, renesans, klasycyzm, humanizm, język łaciński, symbol, alegoria, atrybut, kanon, Homer, Wergiliusz, Apulejusz, Sybilla, dewiza

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

ŚREDNIOWIECZE

Świat średniowiecznej sztuki
Pałac Biskupa Erazma Ciołka | Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”

słowa klucze: średniowiecze, teocentryzm, religijność średniowiecza, misteria, sztuka sakralna, malarstwo tablicowe, rzeźba, epitafium, ikonografia, atrybut, symbol, perspektywa hierarchiczna, fundator, mistrz, warsztat, źródła obrazowania: Biblia, Złota Legenda

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Wzorce osobowe średniowiecza
Pałac Biskupa Erazma Ciołka | Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek” | wystawa „Kraków na wyciągnięcie ręki”

słowa klucze: średniowiecze, teocentryzm, wzorce osobowe: władca, rycerz, święty, asceta, rola wzorców osobowych w społeczeństwie i kulturze epoki, kultura i obyczaje rycerskie, ikonografia, hagiografia

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

NOWOŻYTNOŚĆ

Sztuka polskiego baroku
Pałac Biskupa Erazma Ciołka | Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”

słowa klucze: barok, kultura szlachecka, cechy sztuki barokowej (np. dynamizm, kontrast, luminizm, figura serpentinata), epitafium, vanitas

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych oraz dla dorosłych.

Kryzys i prosperity
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego

słowa klucze: prosperity, kryzys, złoty wiek, wojny XVII wieku, dualizm gospodarczy, koniunktura, folwark, eksport, import, inflacja, pieniądz podwartościowy, moneta

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Chwała i sława. Wielkie dynastie, wielcy wodzowie
Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: Jagiellonowie, Łukasz Cranach, Wazowie, Łukasz Opaliński, Jan IIISobieski, odsiecz wiedeńska, dynastia, elekcja, dwór królewski, sylwetki władców i władczyń, Stefan Czarnecki, Stanisław Żółkiewski

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

Co z tą Damą? Gdzie ten Rembrandt?
Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: portret, pejzaż, Dama z gronostajem, Leonardo da Vinci, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, Rembrandt van Rijn, mecenat, konserwacja, warsztat malarski, malarstwo olejne

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

XIX WIEK ORAZ PRZEŁOM XIX I XX WIEKU

Malarscy kronikarze historii Polski
Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

słowa klucze: historia, kronikarz, tradycja, źródła ikonograficzne i historyczne, historiozofia, powstania i mity narodowe, malarstwo historyczne, batalistyka, akademizm, sztuka „ku pokrzepieniu serc”, propaganda, dydaktyzm, anegdota, alegoria, idealizacja, konwencja

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

Romantyzm w kontekście literackim
Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

słowa klucze: romantyzm, korespondencja sztuk, polscy bohaterowie narodowi, język ezopowy, mesjanizm, gotycyzm, ludowość, historyzm, miejsca serdeczne, Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Napoleon, Adam Mickiewicz, Piotr Michałowski, Jan Matejko

Lekcja polecana dla szkół ponadpodstawowych.

Rodzina jak z obrazka. Jak się żyło w XIX wieku?
Dom Jana Matejki

słowa klucze: kobieta, mężczyzna, rodzina w XIX wieku, role i obowiązki, modele wychowania do ról społecznych, wychowanie dzieci, model ojcostwa i macierzyństwa w XIX-wiecznej rodzinie mieszczańskiej, obyczajowość, tradycja, pozycja społeczna, wzorce kulturowe, wychowanie patriotyczne

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Kultura, obyczaje i sztuka Młodej Polski
Dom Józefa Mehoffera

słowa klucze: Młoda Polska, secesja, artysta, role społeczne kobiet i mężczyzn, patriotyzm, sztuka dla sztuki, teatr, literatura, cyganeria, sztuka ogrodowa, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański, motywy roślinne, japonizm, ludowość, umiłowanie dawności, asymetria, pastel, Kraków

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

„Przeszłość przyszłości” – czas Czartoryskich
Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: muzeum, kolekcja, drzewo genealogiczne, zabytek, historia, czas, przeszłość, Puławy, Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, sztuka, kolekcjoner, muzealnik, portret, patriotyzm, Świątynia Sybilli, Dom Gotycki, Tadeusz Czacki, rozbiory

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

WSPÓŁCZESNOŚĆ

Zakopiańska bohema – międzywojnie pod Tatrami
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem

słowa klucze: bohema, awangarda w sztuce i literaturze, Karol Szymanowski, Witkacy i Firma Portretowa, Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim, Julian Lechoń, Zofia Nałkowska

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

W zakopiańskim stylu – podhalańskie inspiracje
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem

słowa klucze: Podhale, Zakopane, styl podhalański, budownictwo i wzornictwo, pensjonat, uzdrowisko, moda na Zakopane, Karol Szymanowski, willa „Atma”, artyści w „Atmie”, Państwowa Szkoła Przemysłu Drzewnego

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

Józef Czapski – artysta i świadek historii XX wieku
Pawilon Józefa Czapskiego

słowa klucze: kapizm, Paryż, Józef Pankiewicz, II wojna światowa, Katyń, generał Władysław Anders, emigracja, Jerzy Giedroyc, „Kultura”, Polska Ludowa, malarstwo, krytyka artystyczna

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

TEMATY PRZEKROJOWE

Dzięki różnorodności zbiorów prezentowanych w oddziałach Muzeum Narodowego w Krakowie możemy skorzystać z okazji do wspólnej obserwacji zjawisk obejmujących wiele epok, a także zastanowienia się nad historią przedmiotów codziennego użytku czy innych wytworów kultury.

Ikona – odkrywanie tajemnicy

Pałac Biskupa Erazma Ciołka,
Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”

słowa klucze: prawosławie, kościół grekokatolicki, cerkiew, ikona, ikonostas, kanon, język symboliczny, technologia powstawania ikony: deska, pigment, spoiwo, tempera jajowa, złocenia, inskrypcje

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych, dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną oraz dla dorosłych.

O modzie. Historia ubioru
Gmach Główny | Galeria Rzemiosła Artystycznego

słowa klucze: moda, przemiany w sposobie ubierania się od średniowiecza do secesji, obyczajowość i styl życia, strój, kostium, strój kontuszowy, frak, krynolina, tiurniura, biżuteria i akcesoria

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, uczniów niedowidzących i niewidomych.

Płacidło, moneta, karta kredytowa, czyli historia pieniądza
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego

słowa klucze: numizmatyka, pieniądz, płacidło, barter, moneta, klipa, banknot, bon, awers, rewers, znak wodny, mincerz, mennica

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

TEMATY ZWIĄZANE Z ANALIZĄ DZIEŁA SZTUKI

Analiza formy dzieła sztuki jest specyficzną umiejętnością, która ma uzupełniać częsty w praktyce szkolnej sposób prezentacji dzieł jako źródeł historycznych lub wizualnych odpowiedników treści literackich. Dzięki możliwości pracy z oryginałem, muzeum oddaje dziełom sztuki głos wyrażony w ich własnym języku – języku formy związanym z możliwościami ekspresji charakterystycznymi dla malarstwa i rzeźby. Umiejętność analizy to szkoła patrzenia i wrażliwości wizualnej, dostrzegania w dziełach tego, co stanowi ich specyfikę. Zajęcia mają przyczynić się do zwiększenia otwartości uczniów na niezwykłe możliwości wyrazu sztuk plastycznych – często w mniejszym stopniu realizowane w praktyce szkolnej ze względu na nieobecność lekcji związanych ze sztuką i plastyką.

Jak czytać dzieło sztuki? Średniowiecze, renesans, barok
Pałac Biskupa Erazma Ciołka

Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”

słowa klucze: malarstwo tablicowe, rzeźba, techniki artystyczne, sztuka sakralna, sztuka świecka, tematy charakterystyczne dla danej epoki: scena biblijna, portret, ikonografia, atrybut, symbol, alegoria, kompozycja, głębia, perspektywa hierarchiczna, zbieżna, malarska, powietrzna, światło i cień, kolorystyka obrazu

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Analiza dzieła sztuki nowożytnej
Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM

słowa klucze: analiza formalna i ikonograficzna, malarstwo biblijne, mitologiczne, rodzajowe, gatunki malarskie (portret, pejzaż, martwa natura), kompozycja, światłocień, walor, trójwymiarowość, faktura, laserunek, impast, caravaggionizm, ikonografia, ikonologia

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Lekcja dostępna do 28 marca 2021 r.

Zrozumieć malarstwo XIX wieku. Analiza dzieła sztuki
Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

słowa klucze: analiza formalna i ikonograficzna, interpretacja, symbol a symbolizm, ekspresja, gatunki malarskie, techniki artystyczne w XIX wieku, kompozycja, perspektywa, światłocień, linia, barwa, walor, faktura, laserunek, impast, fini

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych oraz dla dorosłych.

Północ czy południe? Jak czytać dzieło sztuki?
Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: analiza formalna i ikonograficzna, interpretacja, konwencja, gatunki malarskie, techniki artystyczne, kompozycja, perspektywa, światłocień, symbol, kontekst kulturowy

Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

KO-LEKCJA Z KLASĄ – aktywne oprowadzanie

Zajęcia polecane dla klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych

Muzeum Książąt Czartoryskich

słowa klucze: kolekcja, zabytek, pamiątka, sztuka, Czartoryscy, Puławy, Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rozbiory, emigracja, historia Polski i Europy, dynastia, Jan III Sobieski, epoka, Orient, antyk, Leonardo da Vinci, Rembrandt van Rijn

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek”

słowa klucze: średniowiecze, renesans, barok, malarstwo tablicowe, rzeźba, ołtarz, ikonografia, portret reprezentacyjny, portret trumienny, ornament, Mikołaj Haberschrack, Wit Stwosz

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, Galeria „Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej”

słowa klucze: prawosławie, kościół grekokatolicki, cerkiew, ikona, ikonostas, kanon, język symboliczny, technologia powstawania ikony, deska, pigment, spoiwo, tempera jajowa, złocenia, inskrypcje

Dom Józefa Mehoffera

słowa klucze: Józef Mehoffer – życie i twórczość, biografia, muzeum biograficzne, pamiątka, przyjaźń ze Stanisławem Wyspiańskim, sztuka przełomu wieków, techniki artystyczne, ogród, inspiracje przyrodą, secesja, dom i wnętrza

Dom Jana Matejki

słowa klucze: biografia, muzeum biograficzne, pamiątka narodowa, pamiątki osobiste, rekwizyty, dom i wnętrza, zainteresowania i pasje Matejki, patriotyzm, pracownia artysty

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach

słowa klucze: sztuka polska (koniec XVIII – XIX wiek), malarstwo i rzeźba, nurty i kierunki artystyczne, gatunki malarskie, malarstwo historyczne, batalistyczne, rodzajowe, techniki artystyczne, historia Polski i Europy