Spotkanie z Markiem Szypulskim — kolekcjonerem poloników i darczyńcą Muzeum Narodowego w Krakowie

15 czerwca 2023 roku (czwartek) o godz. 18.00 w kawiarni w Pawilonie Józefa Czapskiego. Wstęp wolny. Prowadzenie: Agnieszka Kosińska.

Pawilon Józefa Czapskiego zawdzięcza Markowi Szypulskiemu cztery obrazy olejne i rysunek tuszem Józefa Czapskiego, prezentowane na obecnej wystawie Czapski nabytki. Norwid w dziennikach oraz stół, na którym artysta malował w latach 70. w Lailly-en-Val  (w czytelni w Pawilonie), a także archiwalia związane m.in. z Warsztatami Artystycznymi im. Józefa Czapskiego, które nasz gość wymyślił i organizował we Francji.

Marek Szypulski, urodzony w 1946 roku w Warszawie, od 1973 roku mieszka we Francji. Do 1986 roku pracował w Bibliotece Instytutu Języków i Cywilizacji Wschodu w Paryżu. Doktoryzował się na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie na podstawie pracy Magister Samuel Typographus. Rzecz o Samuelu Tyszkiewiczu drukarzu emigracyjnym (1889–1954), wydanej w 2004 roku. Kolekcjoner poloników, darczyńca m.in. Muzeum Historii Polski, Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, Biblioteki Narodowej, Biblioteki Polskiej w Paryżu, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W latach 1986–1992 prowadził w Montluçon (Masyw Centralny) pracownię opraw i konserwacji książek „La Renaissance du Livre”. Pierwsze lekcje introligatorstwa pobierał u Stanisławy Jakliczowej, żony generała Józefa Jaklicza.  Od połowy lat 80. Szypulski oprawiał książki z biblioteki Instytutu Literackiego, wydawcy „Kultury”. To wtedy nawiązał osobisty kontakt z mieszkającym tam Józefem Czapskim (generałowa Jakliczowa oprawiała również książki malarza) i na jego prośbę oprawił kilkanaście najbardziej zniszczonych dzienników artysty. Jako zapłatę za tę pracę w 1988 roku otrzymał od niego dwa obrazy: Młodzieńcy na plaży w Dinard i Para. Prezentowany rysunek tuszem Szypulski kupił w 1977 roku. Będąc pod wrażeniem wspomnienia Czapskiego o André Malraux („Kultura” 1977 nr 1–2), napisał do autora list, na który otrzymał taką oto odpowiedź:

27 I 1977                                                              78600 Maisons Laffitte

Drogi Panie

Jestem prawdziwie wzruszony Pana miłym listem, po jakiemuś mi Pan pomógł [wszystkie podkreślenia - J.Cz.]. W moim wieku przy uciekającej pamięci, coraz to myślę, że muszę przestać pisać, bo myśl się rwie i słów mi brakuje – a jak decyduję się coś napisać – to mnie wciąga i nie umiem pisać krótko. Pana reakcja dodaje mi otuchy i wzrusza bardzo.

Jeżeli Pan widuje Panią Jakliczową, niech Pan się Jej ode mnie głęboko pokłoni, z wdzięcznością, myślę o tem, co zrobiła dla mnie temi wprost wspaniałemi okładkami ale nie o to tylko chodzi, chodzi o Nią samą, o Jej rzadką i dobroć i urok.

Tak się już składa, że prawie już nie wyjeżdżam do Paryża.

Rękę Pana mocno ściskam i życzę żeby droga Pana życia była i piękna i dobra.

Oddany Józef Czapski

W latach 1992–2012 Marek Szypulski był dyrektorem Domu Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego (Maison de Retraite du Fonds Humanitaire Polonais), powstałego w 1957 roku w Lailly-en-Val (departament Loiret) i przeznaczonego dla polskich weteranów wojennych oraz uchodźców politycznych, którzy po II wojnie światowej pozostali we Francji. Był to ważny ośrodek pomocy, mieszczący się w Château de Fontpertuis – rezydencji otoczonej dziesięciohektarowym parkiem w pięknym rejonie doliny Loary. W ostatnich latach swojego życia mieszkali w nim m.in.: wiceadmirał Józef Unrug z żoną Zofią, ambasador Kajetan Dzierżykraj-Morawski z żoną Marią, Zofia i Kazimierz Romanowiczowie, Wiera Gran, generałowie Jan Kruszewski i Antoni Trzaska-Durski, książę Herakliusz Lubomirski, Maria Maurycowa Potocka. W latach 70. XX wieku bywali tam również Maria i Józef Czapscy, którzy odwiedzali przyjaciół, odpoczywali i tworzyli. W 1973 roku Czapski podarował Polskiemu Funduszowi Humanitarnego dwa swoje obrazy: Snopki i Kwiaty (żółte tulipany). Służący artyście stół z tego Domu (z blatem całkowicie pokrytym farbami), przez niego podpisany, został podarowany przez Marka Szypulskiego Muzeum Narodowemu w Krakowie. Możemy go oglądać w czytelni na parterze Pawilonu Józefa Czapskiego.

Marek Szypulski był również pomysłodawcą i organizatorem Warsztatów Artystycznych im. Józefa Czapskiego, odbywających się w Lailly-en-Val w latach 1995–2012, przeznaczonych dla artystów z Polski i krajów Europy Środkowo-Wschodniej i mających na celu popularyzację dorobku patrona, a także przedstawienie kultury Francji. Pamiątkowe księgi oraz dokumentacja warsztatów zostały darowane Archiwum Józefa i Marii Czapskich, znajdującemu się w Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, oddziale MNK.

Za swoją działalność Marek Szypulski został odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1995) i Krzyżem Oficerskim (2007) Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a także wyróżniony nagrodą Brata Alberta Chmielowskiego za działalność charytatywną w Polsce i Francji (2001), srebrnym medalem „Plus ratio quam vis” Uniwersytetu Jagiellońskiego (2011), odznaczeniem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2011).

Opracowała: Agnieszka Kosińska

Nagranie ze spotkania.

Głos zabierają w kolejności pojawiania się: Agnieszka Kosińska (prowadząca), Marek Szypulski, Mikołaj Kwiatkowski, Renata Szypulska, Janusz Nowak, Leon Sobczak-Szypulski, Marzena Balewska, Andrzej Makowski, Henryk Woźniakowski, Agnieszka Szypulska-Kwiatkowska.