Pokaz prac Sióstr Karpińskich

Irena (1901–1985) i Joanna (1902–1999) Karpińskie są znane jako założycielki Miejskiej Szkoły Malarstwa i Przemysłu Artystycznego w Siedlcach, funkcjonującej w latach 1944–1947, a także jako artystki, których działalność pedagogiczna wpłynęła na grupę twórców siedleckich działających podczas okupacji i po zakończeniu II wojny światowej.

Edukacja artystyczna sióstr rozpoczęła się dużo wcześniej, najpierw w Poznaniu, gdzie obie uczęszczały do szkół wyższych – Irena przez rok na studia polonistyczne na Uniwersytecie Poznańskim, by w 1925 roku dołączyć do Joanny i podjąć wspólnie edukację w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego.

Następnym przystankiem na drodze artystycznego rozwoju Karpińskich było Wilno, które w dużej mierze ukształtowało siostry zarówno pod względem stosowanej przez nie techniki malarskiej, jak i tematyki dzieł. W 1928 roku Irena Karpińska rozpoczęła studia na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a rok później dołączyła do niej Joanna. Obie rozpoczęły trwające pięć lat studia malarskie w pracowni znanego i cenionego artysty Ludomira Sleńdzińskiego. Nauka pod okiem wileńskiego mistrza była dla Karpińskich momentem przełomowym w ich twórczości.

Choć losy Ireny i Joanny w ciągu tych wszystkich lat kształtowały się podobnie, to ich aktywność i wybory artystyczne, mimo posługiwania się tymi samymi technikami, były pod wieloma względami odmienne.

Zaprezentowane prace obejmują okres wojenny w twórczości Ireny i Joanny Karpińskich. Warto jednak wskazać, że to lata międzywojennej edukacji w pracowni Sleńdzińskiego oraz wpływ innych wybitnych artystów wileńskich lat 20.–30. XX wieku, takich jak Tymon Niesiołowski, Michał Rouba, Jerzy Hoppen czy Bronisław Jamontt, były dla obu malarek najistotniejsze.

Irena Karpińska w swojej twórczości wiele miejsca poświęciła człowiekowi, jego roli i miejscu w świecie. Jej prace odznaczają się powagą i nostalgią, nie do końca łatwą w odbiorze, ale z pewnością inspirującą do refleksji nad ludzką egzystencją. Dzieła starszej z sióstr opowiadają o współczesnych jej problemach społecznych, pokazując, że była niezwykle uważną obserwatorką życia. Szczególna wrażliwość jest widoczna w dwóch pracach z 1939 roku – rysunku oraz grafice barwnej, w których artystka wprost nawiązuje do wojennej zawieruchy i katastrofy, jaka spadła na mieszkańców Europy. Irena poruszała w swoich rysunkach, grafikach i monotypiach tematy miłości i nienawiści, stwarzania rzeczy pięknych i ich zagłady, radości i cierpienia, a to wszystko w bezpośrednim odniesieniu do człowieka, który zawsze pozostawał w centrum jej rozważań artystycznych.

Młodsza z sióstr – Joanna Karpińska – tworzyła w technice monotypii głównie kompozycje martwych natur i pejzaże. Jej twórczość jest pozbawiona wątków wojennych. W swoich pracach artystka ukazuje życie społeczne, utrwalając unikatowe momenty z życia portretowanych osób. Z okresu przed wybuchem wojny szczególnie ważnym dziełem Joanny jest powstały w Wilnie drzeworyt W ogródku kawiarnianym z 1934 roku. Ukazuje on stolicę Litwy jako nowoczesne, tętniące życiem miasto, stanowiące miejsce spotkań oraz rozwoju twórczości artystycznej. Pracę tę, z niewielkimi zmianami, Joanna Karpińska powtórzyła we wczesnych latach 40. XX wieku. Być może kierowała się nostalgią za przedwojenną rzeczywistością i dawnym Wilnem, które na zawsze zmieniło doświadczenie II wojny światowej.