Poznajcie herbowe znaki książkowe różnych bibliotek prywatnych oraz ordynackich należących do rodzin Radziwiłłów i Sapiehów.
Zapraszamy do Gmachu Głównego MNK na wystawę "Ekslibris polski. Między herbem a obrazem", która jest zorganizowana dla upamiętnienia 500. rocznicy polskiego ekslibrisu.
Ekslibris Michała Jana Borcha (1751–1810) (wersja mała) Berlin, ok. 1783. Halle S. (fl. ok. 1790). Akwaforta, 6,2 × 5,8 (9,1 × 7,5). Tarcza w pionowym owalu otoczona gałązkami dębu i lauru, powyżej korona hrabiowska i klejnot. Na tarczy herb Trzy Kawki, pod tarczą napis: „EX BIBLIOTHECA | WARCLANENSI | COMIT[IS] DE BORCH”. Sygn. p.d. na płycie: „S.Halle fc.”. MNK-III-ryc. 29940 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Michała Jana Borcha (1751–1810) (wersja duża) Berlin, 1790. Halle S. (fl. ok. 1790). Akwaforta, 15,2 × 11,2 (18,3 × 14,5). Kamień porośnięty roślinnością, stojący na postumencie z inskrypcją: „EX BIBLIOTHECA WARCLANENSI EX[CELLENTISSIMI] COMIT[IS] DE BORCH LUBESCHNITZ. PALAT[INI] BELC[ENSIS] LOC[UM] TEN[EN]T[IS] COPI[IARUM] POLON[IAE] EQUIT[IS] AQUI[LAE] ALB[AE] S[ANC]TI STAN[ISLAM] LEON[IS] AUR[EI] ET IOHAN[NIS] MELIT[ENSIS]”. Na kamieniu, na płaszczu gronostajowym, pod trzema klejnotami i koroną książęcą, herb flankowany przez rycerza maltańskiego i Orła Polskiego trzymającego proporzec z syglami: „S[TANISLAUS] R[EX]”. Herb pięciopolowy z herbem Borchów Trzy Kawki pośrodku oraz herbami: Pomorza (pole złożone z 9 półek), Mitra, Miecze, Gryf Biały Inflancki. Poniżej dewiza: „OMNE TRINUM PERFECTUM”. Sygn. p.d.: „S.Halle fec.Berol:1790”. MNK-III-ryc. 29941 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Franciszka Bielińskiego (1683–1766) Warszawa, ok. 1745. Mylius Jan Fryderyk (fl. 2. ćw. XVIII w.). Akwaforta, 9 × 6,5 (14,5 × 10,1). Pośrodku tarcza owalna, w kartuszu, z herbem Junosza, oparta o drzewo; obok order Orła Białego, wokół laska marszałkowska, miecz, książki, wąż, cyrkiel, lustro; w tle krajobraz. Pod kompozycją napis: „Ex Biblioteca Ill[ustri]mi et Excell[entissi]mi D[omi]ni FRANCISCI BIELINSKI Supremi Regni Mareschalci”. Sygn. p.d. na płycie: „Mylius fec.”. MNK-III-ryc. 29871
Ekslibris Tomasza Czapskiego (1711–1784) (pierwsza część ekslibrisu podwójnego) Gdańsk, ok. 1770. Deisch Matthäus (1727–1789). Mezzotinta, 16,7 × 10 (19,2 × 12). Na tle biblioteki portret Czapskiego w kirysie nałożonym na szustokor, na głowie ma krótką perukę. U góry herb pięciopolowy z Leliwą pośrodku oraz herbami: Kolczyk, Poraj, Wieniawa, Dąbrowski. U dołu napis: „COMES TOMAS Ex BENKOWO | CZAPSKI | Knyszyniensis, Goniondzensisi, Bratianensis, Lonkoriensis, Radzynensis &c. Capitaneus”.
Sygn. p.d. na płycie: „Matth.Deisch ad vivum del et sc.Gedani”. MNK-III-ryc. 33650 Dar Tadeusza Michałowskiego, 1888.
Ekslibris heraldyczny Tomasza Czapskiego (1711–1784) (druga część ekslibrisu podwójnego) Gdańsk, przed 1784. Deisch Matthäus (1727–1789). Miedzioryt, 9,5 × 7 (12,5 × 19). Gruszkowata tarcza herbowa w rokokowym obramieniu, dwa lwy. W tarczy herb pięciopolowy: Leliwa w polu sercowym oraz Kolczyk, Poraj, Wieniawa i Dąbrowski. MNK-III-ryc. 33893 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Józefiny z Radziwiłłów Grabowskiej (1762–przed 1816) i Michała Grabowskiego (?–ok. 1822) Polska, 1788–1790. Akwaforta, 3,5 × 4,8. Siedząca pod drzewem kobieta podtrzymuje prawą ręką tablicę z napisem: „Josephine | et Michel | Grabowski”, lewą opiera na postumencie z herbami Topór i Trąby, obok globus, książka, w tle park z antyczną świątynią. Ekslibris pełnił jednocześnie funkcję biletu wizytowego. MNK-III-ryc. 33917 Pochodzenie nieznane.
Ekslibris Józefa Hylzena (1736–1786) Niemcy, po 1770. Goez (Göz) Joseph Franz von (1754–1815), przypuszczalnie. Miedzioryt, 7,9 × 10,4 (9,6 × 11,5) Tarcza w obramieniu z ornamentem rocaille z napisem: „Comte | de Hulsen | Palatin | de Mscisław”, wsparta na panopliach, powyżej korona szlachecka i laska wojewody. Sygn. na płycie p.d.: „de Göz.”. MNK-III-ryc. 34013 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Stanisława Karnkowskiego (1520–1603) Polska, 1584–1595. Drzeworyt, 4,8 × 3,1 (6 × 3,6) Ekslibris w pionowym owalu, w otoku napis: „STANIS[LAUS] KARNKOWSKI ARCHIEP[ISCOPUS] GNEZNEN[SIS]”, pośrodku herb Junosza. MNK-III-ryc. 33808 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Elżbiety z Czartoryskich Lubomirskiej (1733–1816) 2. poł. XVIII w. Miedzioryt, brązowa farba, 6,3 × 8,2 W leżącym owalu, w obramieniu wypełnionym meandrem, napis: „La Princesse | Lubomirska | Grande Mareschalle | de la Courone”. Ekslibris pełnił jednocześnie funkcję biletu wizytowego. MNK-III-ryc. 33824 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Józefiny z Radziwiłłów Massalskiej (1762–?) Wenecja, 1779–1787. Alessandri Innocente (1741–1803) wg, Dłuski Michał (1760–1821), przypuszczalnie. Akwaforta, 7,2 × 9 (8,6 × 9,7). Młoda kobieta, siedząca pod drzewem, z kwiatami we włosach, w lekkiej sukience, wpisuje na tarczy: „Josephe | Princesse | Mas:|salska”, obok globus i książka. W tle założenie parkowe z antyczną świątynią nad wodą. Ekslibris pełnił jednocześnie funkcję biletu wizytowego. Sygn. na płycie l.d.: „Dłuski del.”, p.d.: „J. Alessandri sc.”. MNK-III-ryc. 34139 Dar Tadeusza Michałowskiego, ok. 1900.
Ekslibris Michała Jerzego Wandalina Mniszcha (1742–1806) Warszawa, po 1783. Miedzioryt, 6,6 × 6,7 (10,5 × 9,1). Orzeł trzymający w szponach kartusz z herbem Kończyc w odmianie, laska marszałkowska, wstęgi z orderami: Aleksandra Newskiego, Orła Białego i św. Stanisława. U dołu napis: „Ex Libris Mich[aelis] Comitis Vandalini Mniszech”. MNK-III-ryc. 33809 Dar Tadeusza Michałowskiego, 1888.
Ekslibris Hilarego Piskowskiego (1709–1762) Wilno, ok. 1752. Balcewicz Franciszek Wacław (fl. poł. XVIII w.). Miedzioryt, 7,5 × 5,8 (8,1 × 6,4). Pośrodku, w kolistym obramieniu flankowanym przez dwa popiersia, napis: „EX | LIBRIS, | BIBLIOTHECAE | PERSONALIS | P[ATRIS] F[RATRIS] HILARIONIS | PISKOWSKI | ORD[INIS] | PRED[ICATORUM]”, powyżej globus i napis na łuku: „Cum licencia Supperioru[m] Ordinis”. Poniżej na dwudzielnej tarczy herb Szeliga oraz godło zakonu dominikanów [pies trzymający w pysku pochodnię], po bokach akcesoria pisarskie. Sygn. na płycie, l.d.: „Fr.Balc.”, p.d.: „sc.Viln.”. MNK-III-ryc. 33812 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Konstantego Ludwika Platera (1722–1778) Wilno, 1746–1754. Balcewicz Franciszek Wacław (fl. poł. XVIII w.). Miedzioryt, 8,3 × 5,9. Pośrodku, w kolistym obramieniu flankowanym przez dwa popiersia, napis: „EX | BIBLIOTHECA | CONSTANTINI | LUDOVICI | PLATER | SUPREMI NO:|TARII M[AGNI] D[UCATUS] L[ITHUANIAE] | PRAEF[ECTI] LIV[ONIAE]”. Poniżej panoplia, na nich herb Plater. MNK-III-ryc. 33806 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Biblioteki Nieświeskiej (I odmiana wersja mała) Nieśwież, ok. 1758 (odbite po 1875). Leybowicz Hirsz (ok. 1700–1785). Miedzioryt, 6,6 × 4,9 (11,6 × 10,1). Na płaszczu gronostajowym, pod mitrą, herb pełny flankowany przez gryfa i lwa. W tarczy Orzeł Radziwiłłowski z herbem Trąby w odmianie (Trąby, Podkowa, Wadwicz, Leliwa). U dołu, na kartuszu, napis: „EX BIBLIOTHECA | RADIVILLIANA | DUCALI NESVISIENSI”. MNK-III-ryc. 33847 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Biblioteki Nieświeskiej (II odmiana wersja duża) Nieśwież, ok. 1758 (odbite po 1875). Leybowicz Hirsz (ok. 1700–1785). Miedzioryt, 11,7 × 9,6 (16,5 × 14,6). Na płaszczu gronostajowym, pod mitrą, herb pełny flankowany przez gryfa i lwa. W tarczy Orzeł Radziwiłłowski z herbem Trąby w odmianie (Trąby, Podkowa, Wadwicz, Leliwa). U dołu, na kartuszu, napis: „EX BIBLIOTHECA | RADIVILLIANA | DUCALI NESVISIENSI”. MNK-III-ryc. 33846 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Hieronima Floriana Radziwiłła (1715–1760) Polska (?), przed 1760. Akwaforta, 5,7 × 8,5. Orzeł Radziwiłłowski w locie z mitrą na głowie i herbem Trąby na piersiach. W dziobie ptaka tasiemka z banderolą, na której napis piórem: „Ex libris Hieronymi Radivillij”. Poniżej założenie parkowe w Białej z fasadą pałacu. Ekslibris pełnił jednocześnie funkcję biletu wizytowego. MNK-III-ryc. 33850 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku” (1734–1790) Niemcy (?), 1762–1790. Miedzioryt, 8,7 × 6,1 (13,3 × 8). Na postumencie z napisem: „Ex libris Caroli Stanislai | Ducis Radziwill | Palatini Vilnensis”, tablica w pionowym owalu, z symetrycznie zwieszającymi się po bokach kampanulami. Na tablicy herb pełny z orderem Orła Białego ze wstęgą; w tarczy Orzeł Radziwiłłowski z herbem Trąby na piersiach. MNK-III-ryc. 33849 Dar Mathiasa Bernsohna, 1902.
Ekslibris Karola Stanisława Radziwiłła „Panie Kochanku” (1734–1790) Polska (?), przed 1772. Miedzioryt, 4,5 × 3,8 (6,1 × 4,7). Pod mitrą książęcą o gronostajowym otoku monogram wiązany ze zdwojonych i odwróconych liter: „S[TANISŁAW] K[AROL] R[ADZIWIŁŁ]”, które tworzą literę „X[IĄŻĘ]”. MNK-III-ryc. 33827 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Michała Hieronima Radziwiłła (1744–1831) Strasburg, ok. 1789. Weis Johann Martin II (1738–1795). Miedzioryt, 9 × 6 (12,3 × 8,6). Na płaszczu gronostajowym, pod mitrą, w tarczy Orzeł Radziwiłłowski z herbem Trąby w odmianie (Trąby, Podkowa, Wadwicz, Leliwa). U dołu tarczy ordery: Orła Białego, św. Stanisława i krzyż maltański. Pod kompozycją napis: „Le Prince Michel Radziwiłł | Castelan de Vilna”. MNK-III-ryc. 33848 Dar Mathiasa Bernsohna, 1902.
Ekslibris Aleksandra Michała Sapiehy (1730–1793) Wilno, 1748–1749. Miedzioryt, 9,5 × 6,8. W kartuszu flankowanym przez dwa pilastry zwieńczone popiersiami napis: „EX | BIBLIOTHECA | ALEXANDRI | Comitis | SAPIEHA | Praef[ecti] Pun[iensis]”. Powyżej Atena z tarczą zwieńczoną mitrą, na tarczy herb Lis z syglami: „A[LEXANDER] – S[APIEHA]”. U dołu otwarte książki sławiące dom Sapiehów. MNK-III-ryc. 33834 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Jana Fryderyka Sapiehy (1680–1751) (wersja duża) Warszawa, 1741. Mylius Jan Fryderyk (fl. 1729–1750). Miedzioryt, 15,2 × 11,8 (16,4 × 13,2). Kartusz w uszakowym obramieniu, w tarczy na przemian herby: Kykieryc i Połota, z herbem Lis w polu sercowym; poniżej na wstędze order Orła Białego. Po bokach: Metryka Koronna i Volumina Legum, zwój, pieczęć kanclerska i tłok pieczętny. U dołu napis: „Ex Bibliotheca Codnensi Ill[ustrissi]mi et Excell[entissi]mi IOANNIS COMITIS SAPIEHA Supre[mi] Cancella[rii] Magni Ducati Lithuaniae Capitanei Brestensis 1736”. MNK-III-ryc. 33836 Dar Tadeusza Michałowskiego, 1888.
Ekslibris Jana Fryderyka Sapiehy (1680–1751) (wersja mała) Warszawa, 1741. Mylius Jan Fryderyk (fl. 1729–1750). Miedzioryt, 6,1 × 4,6. Kartusz w uszakowym obramieniu, w tarczy na przemian herby Kykieryc i Połota, z herbem Lis w polu sercowym; poniżej na wstędze order Orła Białego. Po bokach: księgi, pieczęć kanclerska i tłok pieczętny, kałamarz z piórem. U dołu napis: „Ex Bibliotheca Codnensi Ill[ustrissi]mi et Excell[entissi]mi IOANNIS COMITIS SAPIEHA Supre[mi] Cancella[rii] M[AGNI] D[UCATI] L[ITHUANIAE]”. MNK-III-ryc. 33830 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris Konstancji z Radziwiłłów Sapieżyny (1697–1756) Warszawa, 1741. Mylius Jan Fryderyk (fl. 1729–1750). Miedzioryt, 7,6 × 5,5 (9,8 × 7,3). Na płaszczu gronostajowym podtrzymywanym przez dwa orły, pod mitrą, tarcza w kartuszu ozdobionym motywami muszli. Na tarczy Orzeł Radziwiłłowski z herbem Lis na piersiach. Pod kompozycją napis: „Z Biblioteki Ias[nie] Osw[ieconej] Xiężney Im[o]ści | KONSTANCYI z RADZIWIŁŁÓW | SAPIEŻYNEY Kancleżyney | Wielkiey W[ielkieg]o X[ęstw]a L[itewskieg]o.1741”. MNK-III-ryc. 33828 Dar z kolekcji Czapskich, 1903.
Ekslibris biblioteki Ordynacji Zamojskiej Polska, ok. 1804. Stempel, czarna farba 3,6 × 2,7 (5,7 × 5,4). Ekslibris w pionowym owalu, napis na otoku: „EX BIBLIOTHECA C[OMITIS] O[RDINATI] ZAMOYSKI”, u dołu przepleciona wstęga nawiązująca do orderu Podwiązki, pośrodku herb Jelita pod koroną i klejnotem. MNK-III-ryc. 34900 Dar Mathiasa Bersohna, 1902.
