Ekspozycja w tej sali ma na celu wyodrębnienie tematyki związanej z nauczaniem na akademiach oraz sztuką oficjalną, reprezentacyjną, prezentowaną na salonach i odpowiadającą zapotrzebowaniu elit i bogatej części społeczeństwa.

Definicja akademizmu do dziś pozostaje niejednoznaczna, podobnie jak zakreślenie ram chronologicznych dla tego terminu mającego określać pewną grupę zjawisk artystycznych w XIX wieku.

Pod pojęciem "sztuki akademickiej" - mimo terminologicznych niejednoznaczności - zwykło się rozumieć malarstwo drugiej połowy XIX wieku. Dążąc do zwięzłego i adekwatnego określenia wyboru dzieł zebranych w sali, użyto terminu "Wokół akademii".

W wyborze obiektów kierowano się generalnie tematyką typową dla nauczania na akademiach drugiej połowy XIX wieku: historia – rozumiana w osiemnastym wieku jako sceny przedstawiające wydarzenia z Biblii i mitologii, a teraz przede wszystkim jako sceny z historii ojczyzny, ponadto malarstwo rodzajowe, pejzaż, martwa natura. Wzięto również pod uwagę preferencje odbiorców, głównie elit społecznych, które były zainteresowane gatunkami wysoko cenionymi na akademiach oraz salonach – malarstwo historyczne, historyczno-rodzajowe i portretowe. W mniejszym stopniu interesowano się pejzażem; natomiast martwa natura nie cieszyła się uznaniem ani artystów, ani elitarnych odbiorców.

Przykładem typowym dla malarstwa religijnego tego czasu jest obraz Feliksa Cichockiego-Nałęcza "Matka Boska Prządka" (Praca) - łączący uwspółcześnioną ikonografię z formą typową dla akademickiego warsztatu drugiej połowy XIX wieku.

Malarstwo historyczne, w kształcie kojarzonym przez współczesnego odbiorcę z właściwym przedstawianiem wydarzeń z przeszłości, czyli zgodnego z przekazem historycznym oraz odtwarzającego kostiumy, rekwizyty i architekturę z epoki ukazanej na obrazie, powstało dopiero w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku na zachodzie Europy i stamtąd trafiło na płótna polskich malarzy. W doborze dzieł reprezentujących różnorodne tendencje w malarstwie historycznym uwzględniona została sytuacja specyficzna historii i kultury polskiej w XIX wieku, czyli przewaga tematyki narodowej, tworzonej "ku pokrzepieniu serc". Pokazano obrazy inspirowane legendami i literaturą, ilustrujące wydarzenia z historii ojczyzny i odwołujące się do antyku (tematy ze starożytnej historii grecko-rzymskiej i biblijnej, czyli dzieła Jana Matejki, Wojciecha Gersona, Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego, Kazimierza Alchimowicza, Witolda Piwnickiego, Jacka Malczewskiego. Zestawienia obrazów, np. "Wernyhora" Matejki i "Śmierć Ellenai" Malczewskiego, wskazują na bogactwo skojarzeń artystycznych i kulturowych towarzyszących odkrywanemu na nowo polskiemu malarstwu historycznemu.

Zwrócono uwagę na tematykę orientalną, niezwykle popularną w malarstwie zachodnim, a reprezentowaną również w malarstwie polskim (Józef Paweł Merwart, "Mojżesz zabijający Egipcjanina", Tadeusz Ajdukiewicz "Przy studni").

Tematykę rodzajową polska publiczność akceptowała łatwiej, jeśli towarzyszyła jej konotacja patriotyczna, wiązana z narodową tradycją lub historią (Hipolit Lipiński "Konik Zwierzyniecki", Władysław Łuszczkiewicz "Ofiarowanie kura Bractwu Kurkowemu").

Portret zarówno w wersji reprezentacyjnej jak i kameralnej, ukazany został na przykładach oficjalnych wizerunków malowanych przez Kazimierza Pochwalskiego, Jana Matejkę, Henryka Rodakowskiego oraz rzeźbionych, np. przez Piusa Welońskiego.