{baseAction::__('GO_TO_CONTENT')}
Dostępny dla niepełnosprawnych wzrokowo Przewijak Kawiarnia Dostępny dla niepełnosprawnych słuchowo facebook flickr googleplus instagram pinterest searchsearch twitterwifi Zakaz fotografowania youtube wheelchair Listgridheart LOGO kir Calendar Calendar Calendar Logo
Słowa kluczowe:

Kraków 1900 , Muzy , Młoda Polska

Muzy, demony i „Lampart”

  • Lata fin de siècle wpłynęły na spopularyzowanie portretu kobiecego, a sposób przedstawienia modela uzależnione były od nastrojów, pewnej emancypacji oraz wyzwolenia kobiet. W sztuce pojawiło się wówczas kilka modeli kobiet – były to kobiety-damy, kobiety-matrony czy kobiety-wampiry. Malarzem pięknych kobiet był Teodor Axentowicz, który zauważał zresztą, że tylko kobiety nadają się do malowania. W jego twórczości dominowały portrety salonowe dedykowane pięknej, modnie ubranej i dobrze sytuowanej damie: każda piękności w efektownych strojach, futrach, strojnych kapeluszach, ozdobionych wyrafinowana biżuterią. Za ulubiona modelkę Axentowicza uchodzi „Ruda”, której twarz pojawia się również m.in. w plakatach anonsujących koleje wystawy Towarzystw Artystów Polskich” Sztuka”. Kim była ta piękna modelka? Wiadomo, ze była to Ata (Ama ) Zakrzewska. Wzmianki o niej i jej siostrze Nacie zamieszcza w swoim eseju „Z dogmatem” Tadeusz Boy Żeleński, cytując wierszyk zapisany na wachlarzu jednej z sióstr: „Ładna Nata, ładna Ama, ale najpiękniejsza mama”. Ustnym dopełnieniem wierszyka była jego szeptana w Krakowie parafraza„ Biedna Ama, biedna Nata, ale najbiedniejszy tata”. Piękną Amą, cytując znów Boy wyciśniętą przez Axentowicza była Maria Teresa Zakrzewska, która w 1903 roku wyszła za mąż za włoskiego arystokratę z Sycylii, Alessandro Tasca di Cutò (1874-1943), ze względu na swoje socjalistyczne zamiłowania zwanego „czerwonym księciem”. Był on również wujem słynnego pisarza Giuseppe Tomasi di Lampedusa, autora „Lamparta”.
    Losy Naty kończą się na wzmiance Boya o jej zamążpójściu za księcia rosyjskiego.

    Niezwykłą rolę oddał też kobiecie Jacek Malczewski, który podniósł ją do rangi muzy. Tą najważniejszą była dla niego Marii z Brunickich Balowa (1879-1955) , której dedykował dziesiątki prac ze swego najlepszego okresu i powierzał jej ważne role w swoich dziełach; była więc Afrodytą i Meduzą, Archaniołem i chimerą, Ellenai i Beatrycze, Eloe i aniołem, Eurydyką i Nike, Polonią i Śmiercią, a nade wszystko bohaterką samodzielnych portretów oraz towarzyszką na autoportretach.

    Wśród kobiecych galerii szczególne miejsce zajmują nostalgiczne wizerunki dam epatujących elegancją i szykiem autorstwa Olgi Boznańskiej. Artystka ze szczególnym upodobaniem koncentrowała się na przenikliwych, błyszczących oczach modelek, pozbawiając je równocześnie uśmiechu. Były to dojmująco smutne portrety kobiet znudzonych życiem i pozowaniem.
    Pozostający w orbicie przybyszewszczyzny Witold Wojtkiewicz bohaterkami swoich sugestywnych kompozycji uczynił zaś kobiety upadłe, pojawiające się w Upojeniu”, „Rozpustnicy”, czy „Czułostkowych”

    Autor: Urszula Kozakowska-Zaucha

    Zapraszamy na wystawę Kraków 1900 w Kamienicy Szołayskich

  • Pobierz zdjęcie

    Teodor Axentowicz "Ruda", 1899, wł. NMK

  • Pobierz zdjęcie

    Teodor Axentowicz "II Wystawa Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", 1898, wł. NMK

  • Pobierz zdjęcie

    Teodor Axentowicz "III Wystawa Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", 1899, wł. NMK

  • Pobierz zdjęcie

    Jacek Malczewski "Moje modele" (tryptyk część lewa), 1909, wł. NMK

  • Pobierz zdjęcie

    Jacek Malczewski "Ellenai", 1910, wł. MNK

  • Pobierz zdjęcie

    Witold Wojtkiewicz "Upojenie", 1905, wł. MNK

  • Pobierz zdjęcie

    Witold Wojtkiewicz "Czułostkowi" z cyklu "Szkice tragikomiczne", 1904, wł. MNK

  • Pobierz zdjęcie

    Witold Wojtkiewicz "Rozpustnica" z cyklu "Szkice tragikomiczne", 1904, wł. MNK

  • Pobierz zdjęcie

    Olga Boznańska "Ze spaceru - Dama w białej sukni", 1889, wł. MNK

  • Pobierz zdjęcie

    Olga Boznańska "Portret Jadwigi z Sanguszków Sapieżyny", 1910, wł. MNK