Tatrzańskie pejzaże Stanisława Witkiewicza i Walerego Eljasza-Radzikowskiego

Tatrzańskie pejzaże Stanisława Witkiewicza i Walerego Eljasza-Radzikowskiego z Kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie to pokaz pejzaży tatrzańskich najważniejszych XIX-wiecznych artystów zafascynowanych pięknem gór.

Szerokiego rozgłosu nabrała ta wieś po północnej stronie Tatr położona kompletnie
w okolicy hojnie obdarzonej wdziękami od natury. Zjeżdżać się tu zaczęli ludzie około roku 1850, lecz właściwie dopiero od roku 1870 można uważać Zakopane za zdecydowaną siedzibę gości do zwiedzania Tatr lub dla polepszenia zdrowia tu przybywających*.

Zakopane szybko stało się modnym kurortem wakacyjnym, w którym, pod pretekstem leczenia gruźlicy, spotykał się cały parnas artystyczno-intelektualny. Efektem tej mody stała się między innymi swoista epopeja tatrzańska malowana przez artystów kolejnych pokoleń, w której podtekście znalazła się zarówno fascynacja potęgą gór, jak i idea – tak ważna dla nieistniejącej na mapach Polski – wolności ukrytej (śpiącej) w skałach.

Walery Eljasz-Radzikowski (1841–1905) był zagorzałym turystą i piewcą piękna Tatr, które odwiedzał od 1861 roku. Na kolejnych płótnach utrwalał nie tylko krajobrazy, ale również typy góralskie i sceny rodzajowe z tatrzańskich wędrówek.

Stanisław Witkiewicz (1851–1915) Zakopane po raz pierwszy odwiedził w 1886 roku
i, podobnie jak wielu urzeczony tutejszą atmosferą i pięknem tatrzańskiego pejzażu, w 1890 roku osiadł pod Giewontem na stałe. Pobyt ten zaowocował koncepcją „stylu narodowego” inspirowanego sztuką ludową górali podhalańskich i wpisującego się w modny europejski trend poszukiwań stylów narodowych. W Zakopanem powstały również uchwycone o różnych porach roku i dnia pejzaże tatrzańskie z realistycznym zacięciem oddające potęgę gór i panującą tu atmosferę.
W Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem można podziwiać kameralny czasowy pokaz prac Walerego Eljasza-Radzikowskiego i Stanisława Witkiewicza pochodzących z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. To Tatry widziane okiem malarzy realistów z wrażliwością oddających ich potęgę, grozę, a nade wszystko malowniczość.

Kurator wystawy: Urszula Kozakowska-Zaucha

* Walery Eljasz-Radzikowski, Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic, Kraków 1896, s. 118.