W ramach obchodów Roku Polsko-Rumuńskiego w Rumunii Muzeum Narodowe w Krakowie planuje edycję wystawy „Polskie Style Narodowe. 1890–1914” w Muzeum Narodowym Historii Rumunii w Bukareszcie, w terminie od kwietnia do sierpnia 2025 roku.

Tematyka ekspozycji odnosi się do trwającej około roku 1900 w Europie – zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej i Skandynawii – debaty na temat stylu narodowego, czyli odrębnej stylistycznie formy wyrażającej wyjątkowość danej kultury narodowej. Źródeł takiej formy poszukiwano zarówno w regionalnych odmianach stylów historycznych, jak i w kulturze ludowej. Idea stylu narodowego łączyła się z promowaniem demokracji, a naród traktowano jako wspólnotę ludzi równych – bez względu na społeczny status czy pochodzenie. Dla Polski i innych krajów pozbawionych politycznej niezależności styl narodowy był również potwierdzeniem ich niepodległościowych ambicji, dowodem na kulturową odrębność i samodzielność.

 

Na wystawie chcemy zaprezentować około 260 obiektów z dziedziny malarstwa, grafiki, rzeźby, fotografii i sztuki użytkowej (ceramika, meble, tkaniny i wyroby z drewna). Ekspozycja będzie się składać z kilku części poświęconych ważnym wydarzeniom i inicjatywom artystycznym stanowiącym wyraz poszukiwania polskiego stylu narodowego. We wstępie pokażemy polski ubiór narodowy z 2. połowy XIX wieku, powstały w ścisłej relacji z historycznym ubiorem polskiej szlachty. Główna część wystawy będzie poświęcona stylowi zakopiańskiemu i jego twórcom, przede wszystkim Stanisławowi Witkiewiczowi. Ten zafascynowany Zakopanem i lokalnym budownictwem drewnianym artysta uznawał je za wyjątkową spuściznę kulturową, która – odpowiednio zaadoptowana – pozwoli stworzyć nowy, jednolity styl o charakterze narodowym. Poza architekturą założenia stylu zakopiańskiego doskonale egzemplifikują się w sztuce użytkowej: meblach, elementach wystroju wnętrz, ceramice, koronkach i pracach w metalu. Niepowtarzalny klimat miejsca pokazują tatrzańskie impresje oraz artystyczne i dokumentacyjne wizerunki górali podhalańskich. Kolejną część wystawy poświęcono Huculszczyźnie – regionowi w Karpatach Wschodnich, który miał ważne znaczenie dla twórców stylu narodowego we Lwowie. Kultura ludowa Hucułów inspirowała zarówno polskich, jak i ukraiń­skich artystów, szukających źródeł nowego stylu dla swoich narodów. W tej sekcji wystawy można zobaczyć m.in. meble huculskie, stroje, ceramikę, rzemiosło oraz fotografie przedstawiające mieszkańców tych ziem. Następnie zaprezentowane zostaną Towarzystwo „Polska Sztuka Stosowana” i Warsztaty Krakowskie – ugrupowania, do których należeli wybitni twórcy Młodej Polski, a także architekci, krytycy i mecenasi sztuki. Chcieli oni stworzyć oryginalne rzemiosło artystyczne: nowoczesne i naro­dowe. Inspirowali się zarówno sztuką ludową, jak i architekturą czy ornamentyką. Na wystawie znajdą się przykłady ich prac w takich dziedzinach jak tkaniny, ceramika, plakaty, meble codziennego użytku, introligatorstwo, tkactwo, kowalstwo arty­styczne i zabawkarstwo. Ostatnia część wystawy jest poświęcona najważniejszym wydarzeniom zorganizowanym przez Towa­rzystwo „Polska Sztuka Stosowana”, czyli „Wystawie architektury i wnętrz w otoczeniu ogrodowym” oraz VIII Światowemu Kongresowi Esperanto, które odbyły się w Krakowie w 1912 roku. Celem ówczesnej ekspozycji była prezentacja nowatorskich rozwiązań urbanistycznych i archi­tektonicznych nawiązujących do idei miast­-ogrodów.