Polska w pejzażach

"Polska w pejzażach" to kolejna odsłona prezentacji sztuki polskiej w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, po raz trzeci przygotowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie. W tak ważnym, jubileuszowym roku stulecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, w tak znaczącym miejscu jakim jest siedziba Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w reprezentacyjnych salach, w których odbywają się najważniejsze uroczystości państwowe pojawia się galeria najpiękniejszych w sztuce polskiej pejzaży.

Składają się na nią dzieła ze zbiorów państwowych i z kolekcji prywatnych, które są nie tylko efektowną dekoracją sal, ale przede wszystkim malarską opowieścią o pięknie utraconej Ojczyzny budowaną przez najpiękniejsze i najbardziej charakterystyczne polskie pejzaże z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku, autorstwa najważniejszych polskich malarz, nie tylko pejzażystów: Józefa Chełmońskiego, Leona Chwistka, Stanisława Czajkowskiego, Stefana Filipkiewicza, Karola Hillera, Stanisława Kamockiego, Jacka i Rafała Malczewskich, Józefa Rapackiego, Ferdynanda Ruszczyca, Władysława Strzemińskiego, Leona Wyczółkowskiego, Wojciecha Weissa, Henryka Weyssenhoffa.
Wystawa pomyślana jest jako album widoków Polski prezentujący pejzaże kolejnych ważnych regionów: Małopolski, Podhala czy Mazowsza; obok tradycyjnie rozumianych pejzaży pojawiają się również tak ważne w 20-leciu międzywojennym pejzaże przemysłowe i miejskie związane z Łodzią, Śląskiem czy powstającym COP-e.

ANTYSZAMBRĘ, otwiera praca największego polskiego malarza - symbolisty, ale mającego w swoim dorobku również pejzaże - Jacka Malczewskiego, a ukazująca "Anioła z Tobiaszem" sportretowanych na tle podkrakowskiego krajobrazu z okolic Zwierzyńca, zdobią obrazy mistrzów krakowskiej klasy pejzażowej prowadzonej w Akademii Sztuk Pięknych przez Jana Stanisławskiego. Stanisława Kamockiego, Stefana Filipkiewicza i Stanisława Czajkowskiego połączyła zarówno postać nauczyciela – Stanisławskiego, jak i pasja do malowania "światła i powietrza" podbudowana słowami ich Mistrza "Malujcie panowie polską wieś, bo może za kilka lat jej nie będzie".

Ważnym akcentem tej przestrzeni jest "Bajka zimowa" - Ferdynanda Ruszczyca artysty związanego z wileńskim środowiskiem artystycznym, ale który po śmierci Jana Stanisławskiego przejął po nim katedrę malarstwa pejzażowego w krakowskiej ASP.

Ferdynand Ruszczyc to jeden z najpoważniejszych admiratorów pejzażu polskiego, w którym dostrzegał przede wszystkim dramat i żywiołowość, łączone niejednokrotnie z modernistycznym symbolizmem. Współczesna mu krytyka trafnie zaś podkreślała, że dla niego "banalny motyw w naturze nie istnieje, a oglądając jego obrazy odnosi się wrażenie, jakby się słuchało barwnego, zajmującego opowiadania bez zająknięcia, z werwą oraz pełną swobodą gestu opowiadające o zimowych pejzażach, obłokach, czy drewnianym kościółku".

W SALI KOLUMNOWEJ centralne miejsca zajęły obrazy Józefa Chełmońskiego i Leona
Wyczółkowskiego ukazujące piękno różnych regionów Polski, ale przede wszystkim w sposób symboliczny odwołujące się do utraconej i uśpionej niepodległości.

Towarzyszą im pejzaże Henryka Weyssenhoffa, który w tradycyjny jeszcze sposób zestawia charakterystyczne elementy rodzimego pejzażu, a także jedna z efektowniejszych, symbolicznych kompozycji Wojciecha Weissa. Prezentowany tu "Upał" to z jednej strony – studium podmiejskiego pejzażu, stacji kolejowej, torowiska z pędzącym pociągiem, z drugiej, jedna z pierwszych w sztuce polskiej malarska próba ukazania pędu i ruchu.

W SALI OBRAZOWEJ prezentowane są kompozycje pochodzące z okresu dwudziestolecia międzywojennego, są to prace zarówno nowoczesne w formie, jak i w treści. Artyści obok tradycyjnie pojmowanego krajobrazu, dostrzegli w industralizacji nowej Polski nowe tematy; tematy związane z przemysłem, ”czarnym Śląskiem’, z uprzemysłowioną Łodzią, z urbanistyką i miastem.
Bohaterem tej części ekspozycji jest Rafał Malczewski, który choć początkowo był wielkim admiratorek Tatr z czasem zachwycony Czarnym Śląskiem i Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu podjął niełatwy temat pejzażu przemysłowego tworząc niemal futurystyczne, surrealne krajobrazy industrialne z kopalniami, słupami wysokiego napięcia, hutami.

Obok pejzaży Malczewskiego prezentowana jest praca Leona Chwistka zafascynowanego dynamiką nowoczesnej metropolii i jej nowoczesną, czasami wizyjną architekturą. Prace Władysława Strzemińskiego to z kolei wyraz zainteresowania artysty percepcją wizualną i problematyką fizjologii widzenia, zaś kameralny pejzaż miejski Karola Hillera ukazuje jego fascynację "pięknem kontrastów starej Łodzi".

Ekspozycję MAŁEJ SIENI zdominowały prace artystów – reprezentantów środowiska warszawskiego i uczniów Klasy Rysunkowej Wojciecha Gersona - Józefa Rapackiego i Stefana Popowkiego, którzy sławili "w setkach obrazów olejnych i akwarel skromną urodę mazowieckiego krajobrazu".
Środowisko krakowskie zaznaczone jest tu wczesną pracą Wojciecha Weissa odbiegającą od pesymizmu charakterystycznego dla końca wieku XIX i będącą swoistym "poematem o naturze", jej barwach, świetle współgrającym pod względem nastroju z wyciszonymi pracami Rapackiego.

Prezentację dzieł malarskich dopełnia ekspozycja przygotowana w Sali Okrągłego Stołu przez krakowskie Muzeum Fotografii. Powiększenia z sześciu autochromów Tadeusza Rzący ukazują pejzaże rodzinnych stron autora: typowo polskie widoki zwracające uwagę nie tylko swoją malowniczością i pięknem, ale przede wszystkim spokojem i baśniowością.

Autochromy Rzący to jedne z pierwszych kolorowych fotografii wykonanych na terenach dzisiejszej Polski jeszcze przed I Wojną Światową.

Zwiedzanie wystawy "Polska w pejzażach" odbywa się w ramach ogólnego zwiedzania Pałacu Prezydenckiego, które jest możliwe dla grup zorganizowanych od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-15:00 po uprzednim uzgodnieniu terminu. Grupa powinna przesłać wypełniony wniosek na adres e-mail wycieczki@prezydent.pl lub faksem na numer 22 695 11 09 (wniosek do pobrania znajduje się pod linkiem http://www.prezydent.pl/kancelaria/rezydencje-kprp/palac-prezydencki/).

Ponadto okazją do obejrzenia ww. wystaw są organizowane co pewien czas dni otwarte w Pałacu Prezydenckim, o których informujemy z wyprzedzeniem na stronie internetowej www.prezydent.pl. Wówczas każdy chętny może wejść do Pałacu i z przewodnikiem zwiedzić sale reprezentacyjne, a tym samym przy okazji obejrzeć wystawy.

Z uwagi na charakter obiektu jakim jest Pałac Prezydencki niestety nie ma możliwości zwiedzania wystaw przez gości indywidualnych.