Pokaz dzieł Jana Matejki

Od 15 lipca zapraszamy do Domu Jana Matejki na pokaz portretów prof. dr. Karola Gilewskiego oraz Szymona Darowskiego - "Jeśli go znacie to on" - połączony z prezentacją rysunków Jana Matejki.

Reprezentacyjny portret olejny profesora doktora Gilewskiego namalowany przez Jana Matejkę w roku 1872 na płótnie o wymiarach 130 cm x 92 cm, na podstawie fotografii. Obraz zamówiła po śmieci profesora jego żona Emilia Gilewska.

Karol Gilewski (1831-1871) – lekarz i działacz społeczny - od 1861 roku kierował medycyną sądową w Krakowie. W 1865 roku objął krakowską klinikę chorób wewnętrznych, a w 1870 roku został dziekanem wydziału lekarskiego oraz dyrektorem zakładów klinicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był jednym z lekarzy leczących Jana Matejkę. Na obrazie Matejko ukazał lekarza we fraku, z łańcuchem dziekańskim na szyi, opierającego dłonie na leżącej przed nim na stole otwartej książce medycznej.

Ostatni raz portret Gilewskiego wzmiankowano w katalogu w roku 1915. Później, przez 100 lat, nieznane było miejsce przechowywania dzieła. Dopiero 22 października 2015 roku pojawiło ono się na aukcji w Dorotheum w Wiedniu. Zakupił je prywatny właściciel i oddał w depozyt MNK. Po konserwacji obraz jest prezentowany w Domu Jana Matejki.

"Portret Szymona Darowskiego" z 1858 roku został zakupiony przez MNK na aukcji w dniu 19 czerwca 2016 roku w domu aukcyjnym Agra Art dzięki środkom otrzymanym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Wzbogacenie kolekcji biograficznego oddziału MNK, Domu Jana Matejki, o "Portret Szymona Darowskiego" ma szczególny wydźwięk w przededniu zbliżającego się jubileuszu 125 rocznicy śmierci artysty, przyczyniając się do uświetnienia tego wydarzenia. To znakomite pod względem artystycznym olejne dzieło Jana Matejki, dokumentujące wczesny okres jego twórczości, ma szansę stać się ważnym elementem wystawy stałej w tym oddziale.

Sportretowany Szymon Darowski (1824-1899), był krakowskim budowniczym zaprzyjaźnionym z rodziną Matejków, a zwłaszcza z Franciszkiem, starszym bratem malarza. Darowski brał udział w powstaniach - krakowskim w 1846 roku i styczniowym w roku 1863. Jest pochowany jest na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Jan Matejko malował Szymona Darowskiego będąc uczniem Krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w okresie poprzedzającym wyjazd na stypendium do Monachium. Portret, który artysta zabrał ze sobą w celu jego prezentacji w Akademii Monachijskiej, zyskał aprobatę dyrektora Akademii Wilhelma Kaulbacha. Typ szlachcica-sarmaty, prezentowany przez modela, frapował Jana Matejkę także w później, gdy szukał pierwowzorów dla malowanych przez siebie postaci historycznych. Podobizną Szymona Darowskiego posłużył się Matejko m.in. na obrazach "Jan Kochanowski z Urszulką" (1862), "Kazanie Skargi" (1864) czy "Rejtan"(1866).

Matejko nie rozstawał się z portretem, a po jego śmierci obraz znalazł się w rękach rodziny artysty. W 1896 roku trafił do Mariana Gorzkowskiego z Krakowa, a później, do 1929 roku wzbogacił krakowskie zbiory Franciszka Macharskiego, po którym odziedziczył dzieło dr Leopold Macharski. Portret Matejki był w jego rękach co najmniej do 1946 roku. Dalsze losy obrazu nie są dokładnie znane. Wiadomo jednak, że od blisko 50 lat portret należał do rodziny osoby, która zdecydowała się go sprzedać na aukcji.