ONNA - piękno, siła, ekstaza

Na wystawie "ONNA – piękno, siła, ekstaza. Drzeworyty i malarstwo japońskie z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie", ujmującej w wyjątkowy sposób temat japońskiej kobiety, prezentujemy wizerunki i impresje z jej życia, utrwalone w malarstwie i drzeworycie. Odsłaniają one niezwykłe kulisy Przepływajacego Świata, w tym również sekrety scen intymnych.

Obrazy ilustrujące ten świat – zwane ukiyo-e – nawiązywały do poczucia ulotności i przemijania stanowiącego esencję okresu Edo (1603–1868). Był to czas, kiedy po wieloletnich bratobójczych walkach Japonia została zjednoczona i zapanował pokój, a stolicę kraju przeniesiono z Kioto do Edo – dzisiejszego Tokio.

Ukazywane piękno to opowieść o kobiecie, jej wdzięku, emocjach, ekstazie i uniesieniach. To portret wartości nieprzemijającej, także barwny komentarz do ideału urody, fryzur i mody. Jednocześnie ważna część narracji dotyka różnych odcieni kobiecej siły – od ujarzmiania narowistego konia po charyzmatyczną moc wojowniczek prowadzących atak wojska na polu bitwy.

To spotkanie nie ogranicza się po prostu do ukazania kobiety, lecz porusza wątki związane ze znacznie szerszym pojęciem, jakim jest „idea kobiety”. Ten enigmatyczny zwrot zyskuje swoje wielobarwne wyjaśnienie na drzeworytach aktorskich. Są one związane z portretami onnagata – aktorów teatru kabuki specjalizujących się w odtwarzaniu ról kobiecych. Mężczyźni ci, wychowywani w manierze delikatności i wiotkości, kształceni w tym szczególnym typie rzemiosła aktorskiego, dążyli za pomocą dostępnych im środków wyrazu do oddania kobiecości w każdym aspekcie scenicznej prezentacji. Czasem – także i pozascenicznej.

Między zachwytem a adoracją, między kokieterią a odrzuceniem, między uległością a uniesieniem… Zaprezentujemy cały wachlarz emocji, sportretowanych przez znakomitych mistrzów japońskiego drzeworytu nurtu ukiyo-e. Są wśród nich nazwiska takie jak Suzuki Harunobu (1724–1770), zwany ojcem barwnego drzeworytu, Torii Kiyonaga (1752–1815), ujmujący sceny w wyrafinowane formaty wąskich kompozycji, czy założyciel szkoły Utagawa mistrz Toyokuni (1769–1825), nadający swoim modelkom subtelnie wyszczuplone proporcje – zarówno kobietom, jak i aktorom odtwarzającym role kobiece. Wśród piewców kobiecej urody nie zabrakło znakomitego przedstawiciela tzw. złotego okresu drzeworytu – Kitagawy Utamaro (1753–1806), reprezentowanego w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie ponad setką wyjątkowo wartościowych prac. Do świata metafizycznego, gdzie zjawy transcendentnych wyobrażeń kuszą, straszą i niepokoją, wprowadzają mistrzowie tacy jak Utagawa Kuniyoshi (1797–1861) czy Katsushika Hokusai (1760–1849).

Prezentowane dzieła pozwalają przyjrzeć się kobiecemu pięknu, które nie poddaje się upływającemu czasowi. Inną wartością stanowiącą o atrakcyjności ekspozycji jest okazja do analizy wirtuozerii techniki japońskiego drzeworytu.

Wystawę wzbogacają malowidła nawiązujące do tematyki Przepływającego Świata, ujęte w formę tradycyjnych zwojów wiszących kakemono.

Prowadząc narrację o wielu aspektach kobiecości, uzupełniamy tę prezentację o kimona, pasy obi, a także o przykłady rzemiosła artystycznego – toaletkę, lustra, grzebienie i szpile do włosów.

Wszystkie dzieła na wystawie pochodzą z tej jedynej, niepowtarzalnej kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, która przez ponad sto trzydzieści lat była tworzona dzięki darom wspaniałych Ofiarodawców, a uzupełniana zakupami własnymi.

Prezentujemy ponad sto dwadzieścia drzeworytów, pochodzących głównie z daru Feliksa Jasieńskiego, który w 1920 roku ofiarował Muzeum Narodowemu w Krakowie swoją kolekcję. Od tego czasu wielokrotnie pokazywany w kraju i poza jego granicami, zbiór ten od dawna jest rozpoznawalny na świecie pod marką Muzeum Narodowego w Krakowie, które otacza kolekcję specjalistyczną opieką merytoryczną i konserwatorską.


Kuratorki: Beata Romanowicz, Beata Pacana
Koordynator: Maria Grzywacz

Wystawa objęta honorowym patronatem Ambasady Japonii.