mirys. portrety

Zapomniany dziś Augustyn Mirys (1700-1790) był jednym z najciekawszych malarzy tworzących w okresie późnego baroku w Polsce. Szkot z pochodzenia, urodzony we Francji, działający we Włoszech, osiadł w naszym kraju, gdzie spędził resztę życia przez pół wieku tworząc liczne dzieła dla arystokratycznych elit Rzeczypospolitej. Wystawa w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka zgromadzi jego najlepsze portrety z muzeów Polski, Litwy i Ukrainy, gdyż to właśnie malarstwo portretowe było dziedziną, w której talent Mirysa jawi się w całej pełni.

Mirys urodził się w Paryżu w rodzinie szkockich imigrantów. Jego ojciec musiał opuścić Szkocję, gdyż był stronnikiem wygnanego katolickiego króla Jakuba Stuarta. Mirys po naukach w Paryżu podążył do Rzymu, gdzie jego twórczość spotkała się z uznaniem: otrzymał od papieża Order Złotej Ostrogi. Przebywający w Wiecznym Mieście książę Jan Kajetan Jabłonowski namówił go do przyjazdu do Polski. Pracował tu dla wielu arystokratycznych rodzin w całej Rzeczypospolitej: Sapiehów, Cetnerów, Krasickich, Bielińskich. Ostatecznie, chyba w latach 60. XVIII w., wstąpił na służbę do hetmana Jana Klemensa Branickiego i przeniósł się z Warszawy do Białegostoku, gdzie pozostał już do końca życia.

Koleje losu Mirysa nie są dziś dobrze znane, a wiele wiadomości jest niepewnych i pozostaje w sferze przypuszczeń. Również jego twórczość nie została do końca poznana. Dużo dzieł przepadło, liczne są mu przypisywane błędnie, a z pewnością niejedno czeka jeszcze na odkrycie. Wystawa gromadzi wyłącznie portrety, i to tylko te, które z największą dozą pewności można przypisać autorstwu Mirysa. Portret był wśród rozlicznych prac artysty tą dziedziną malarstwa, w której miara jego talentu ukazuje się nam najpełniej. Kompozycje tych wizerunków są przeważnie dość jednostajne, oparte na obiegowych wzorach, lecz wibrująca materia swobodnie, szkicowo kładzionej farby, wyrafinowana kolorystyka, a przede wszystkim niezwykle trafna charakterystyka modela czynią z tych płócien dzieła wyjątkowe. Wśród nich szczególną grupą są liczne autoportrety, z których Mirys patrzy na nas z ukosa przenikliwym, poruszającym spojrzeniem.

Kurator: dr Tomasz Zaucha
Koordynator: Anna Sobesto
Projekt aranżacji: Ewa Morzyniec