Majoliki z Nieborowa to niezwykle efektowne wyroby ceramiczne pochodzące z lat 80. XIX wieku. Ich kształty i dekoracje charakteryzują się fantazją niespotykaną wśród ceramik wykonywanych w innych polskich wytwórniach. Naczynia z Nieborowa mają z reguły eklektyczne formy, często zainspirowane dawną ceramiką francuską czy włoską, cechują je żywe barwy i malowane ręcznie dekoracje.

To malatury o rozmaitym charakterze ― przedstawiają fantastyczne widoki z górami i jeziorami, wizerunki osób ważnych dla polskiej historii, motywy roślinne, groteskowe i stylizowane. Niektóre z dekoracji nawiązywały do znanych dzieł sztuki, inne stanowiły autorską kreację ich autorów, wśród których ― co warte podkreślenia ― było wiele młodych, utalentowanych kobiet.

To bogactwo form, wzorów i dekoracji zaprezentowaliśmy na wystawie. W latach 80. XIX wieku (czyli w okresie działania manufaktury) majolika z Nieborowa wzbudzała duże kontrowersje. Miała tyluż przeciwników, co zwolenników, a przez ówczesną prasę przetaczały się gwałtowne polemiki dotyczące stylu produkowanych wyrobów. Pisali o nich m.in. Bolesław Prus, Wojciech Gerson, Maria Konopnicka. Dziś uważamy jednak majolikę z Nieborowa nie tylko za zjawisko absolutnie wyjątkowe w historii polskiej ceramiki, lecz zarazem zaliczamy ją do najciekawszych i najcenniejszych przykładów ilustrujących tendencje historyzujące obecne w XIX-wiecznej ceramice europejskiej.

Sukiennice i Rynek Główny to miejsca w pewien sposób "związane" z majoliką z Nieborowa: w końcu XIX wieku była ona sprzedawana w Bazarze Krajowym mieszczącym się właśnie w Rynku, w początkach XX wieku kilka obiektów eksponowano w V sali Sukiennic, a w 1934 roku ― podczas wystawy kobierców i ceramiki. Cztery spośród prezentowanych wówczas majolik pokazaliśmy również podczas naszej wystawy. Wystawą chcieliśmy przypomnieć o majolice z Nieborowa i zwrócić uwagę na wyroby, które poza Polską praktycznie nie są znane. W zagranicznych opracowaniach tego okresu obejmujących sztukę i przemysł Europy Środkowej z reguły wzmiankowane są obiekty węgierskie czy czeskie, tymczasem to właśnie majolika z Nieborowa wydaje się jednym z najciekawszych europejskich przykładów ceramiki doby historyzmu. Na wystawie znalazły się przede wszystkim zabytki należące do Muzeum Narodowego w Krakowie, ekspozycję uzupełniły obiekty wypożyczone z Muzeum Lubelskiego, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz Muzeum ― Zamku w Łańcucie. Pokazaliśmy w sumie około 40 majolik. Ważnym elementem prezentacji były tablice skrótowo omawiające (a zarazem ilustrujące) wątki warte przybliżenia, na przykład osobę księcia Michała Radziwiłła, założyciela manufaktury, jej historię czy wykonywane w niej piece dekoracyjne. Jako ilustracje posłużyły ryciny z epoki oraz fotografie.

Kuratorka wystawy: Bożena Kostuch, kustosz w Dziale Rzemiosła Artystycznego MNK