Wystawa w stulecie wybuchu Wielkiej Wojny i Czynu Legionowego. 

6 sierpnia 2014 roku, w setną rocznicę wymarszu 1 Kompanii Kadrowej, w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie otwarta została wystawa poświęcona Legionom Polskim.

W zbiorach MNK przechowywana jest jedna z najbogatszych kolekcji sztuki legionowej, na którą złożyły się: dar Naczelnego Komitetu Narodowego z 1920 roku, obejmujący gromadzone w latach wojny prace artystów służących w Legionach, oraz dary osób prywatnych napływające zarówno w czasie wojny, jak i w okresie późniejszym. Ta ogromna kolekcja licząca setki rysunków, akwarel, obiektów falerystycznych, ale też umundurowania, oporządzenia i uzbrojenia jest zaprezentowana w Krakowie po raz pierwszy od ponad 20 lat.

Wstępem do opowieści o historii Legionów jest ogólny obraz Wielkiej Wojny. Wyeksponowane są przykłady umundurowania, uzbrojenia i wyposażenia używanego przez wojska niemieckie, austro-węgierskie, rosyjskie i francuskie.

Dzięki specjalnej aplikacji multimedialnej można przeglądać atlas Wielkiej Wojny (na ekspozycji znajdzie się też jego oryginał) – wydawany w Niemczech co tydzień od 1914 do 1918 roku. Aplikacja ta pozwoli śledzić sytuację na frontach dzień po dniu.

Do armii państw zaborczych powołano około 2 milionów żołnierzy narodowości polskiej. Najwięcej, bo ponad 200 tysięcy do armii austro-węgierskiej. Walkę i życie frontowe zilustrują fotografie z albumu pamiątkowego 16 Pułku Strzelców z Krakowa powstałego w latach 1916–1917 na froncie wschodnim.

Opowieść o Legionach Polskich rozpoczyna się pamiątkami związanymi z formowaniem 1 Kompanii Kadrowej na krakowskich Oleandrach, zatem w sąsiedztwie obecnej lokalizacji Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie. Tworzenie Legionów Polskich, walczących u boku armii austro-węgierskiej przeciw Rosji, możliwe było dzięki działalności utworzonego 16 sierpnia 1914 roku w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego, zaplecza politycznego i organizacyjnego tej formacji. Na wystawie znalazła się skrzynia intendentury Legionu Zachodniego, w której wystawiono wydawnictwa opracowane przez Komitet. Dochód z ich sprzedaży pomagał finansować zaopatrzenie Legionów. Pamiętać należy, że była to formacja ochotnicza.

Miejsca walk zilustrowano szkicami sytuacyjnymi i portretami wykonanymi w czasie wolnym od służby przez artystów służących w Legionach: Leopolda Gottlieba, Stanisława Janowskiego, Leona Czechowskiego, Henryka Kunzeka, Karola Maszkowskiego, Zygmunta Rozwadowskiego, Wincentego Wodzinowskiego, Józefa Świrysza-Ryszkiewicza, Franciszka Jaźwieckiego i Edwarda Rydza-Śmigłego. Wśród obrazów i rzeźb przeważają portrety legionistów oraz obrazy dokumentujące miejsca ich walk.

Pokazane są także projekty rysunkowe umundurowania dla ułanów Legionów Polskich autorstwa Stefana Filipkiewicza oraz wykonane przez Antoniego Procajłowicza projekty odznak pamiątkowych i okolicznościowych wraz z ich realizacjami.

Na wystawie zobaczyć można także karykatury Kazimierza Kostynowicza, zespół fotografii frontowych, wykonanych w latach 1914–1918 przez Stanisława Janowskiego oraz "Siwy strzelca strój" – umundurowanie Legionów Polskich.

opracowanie: Katarzyna Bik

Honorowy patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego nad obchodami 100. Rocznicy Legionowego Czynu Niepodległościowego.

Wystawa jest prezentowana w ramach centralnych uroczystości 100-lecia wybuchu I wojny światowej i legionowego czynu niepodległościowego na terenie województwa małopolskiego.

• Kurator: Piotr Wilkosz
• Aranżacja plastyczna: Rafał Bartkowicz
• Koordynator: Bogusław Ruśnica
• Organizator wystawy: Muzeum Narodowe w Krakowie we współpracy z Wojewodą Małopolskim