Gabinet Rycin i Rysunków Muzeum Książąt Czartoryskich prezentuje nowy zestaw rycin z kolekcji. Portrety i przedstawienia uroczystych wjazdów związane są z panowaniem elekcyjnych królów Polski, począwszy od Zygmunta III Wazy. Wystawione ryciny to dzieła wybitnych artystów niderlandzkich, włoskich i augsburgskich XVII–XIX wieku.

Portrety miały utrwalić pożądany obraz władcy: służą temu bogate tła, atrybuty, a także otaczające wizerunek złożone kompozycje alegoryczne. Konny portret Zygmunta III Wazy na tle obozu polskiego pod Smoleńskiem jest przedstawieniem zwycięskiego króla, choć powstał przed 13 czerwca 1611 roku, a więc zanim twierdza została zdobyta. Alegoria panowania Zygmunta III i prowadzonej przezeń polityki wypełnia górną część tezy filozoficznej Ligęzy. Alegoryczny portret królewicza Władysława Wazy, późniejszego króla polskiego Władysława IV, podkreśla jego zasługi militarne i zainteresowanie sztuką. Portret młodego księcia Janusza Radziwiłła h. Trąby powstał podczas jego podróży dyplomatycznej, gdy w latach 1632–1633 oficjalnie powiadamiał wybranych europejskich władców o wstąpieniu Władysława IV Wazy na tron polski. Z elekcją tego króla łączy się także uroczysty wjazd posła Jerzego Ossolińskiego do Rzymu w 1633 roku. Młodzieńczy portret Michała Korybuta Wiśniowieckiego w zbroi płytowej, z regimentem w dłoni, zdaje się potwierdzać jego rangę pułkownika, której miał się dosłużyć w wojsku cesarskim, gdy studiował w Pradze. Król Jan III Sobieski został przedstawiony jako rzymski cezar w antykizowanej karacenie i płaszczu spiętym na jednym ramieniu (paludamentum). Inne portrety podkreślają wojenną sławę króla Jana III. Mistrzynią propagandy była dbająca o należytą reklamę triumfów małżonka królowa Maria Kazimiera Sobieska; w czasie wyprawy wiedeńskiej wydała w Krakowie okolicznościową gazetę, kazała też napisać i przetłumaczyć na francuski relację z odsieczy Wiednia, którą rozpowszechniła po całej Europie. Zajęty sprawami królestwa Jan III Sobieski dopiero sześć lat po elekcji wysłał do Rzymu poselstwo obediencyjne z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem.

Ryciny są rzadko pokazywane, a wszystkie zasługują na uwagę – jako wybitne dzieła dawnych mistrzów, niektóre unikatowe bądź zachowane zaledwie w kilku egzemplarzach.


Barbara König

Zrealizowano w ramach Projektu "Przeszłość przyszłości" remont i wyposażenie Muzeum Książąt Czartoryskich, Muzeum Narodowe w Krakowie w celu udostępnienia unikatowej kolekcji