Józef Mehoffer - Św. Sebastian i św. Maurycy

W kwietniu 2019 roku do kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie dołączył kolejny projekt wykonawczy Józefa Mehoffera do witraży w katedrze św. Mikołaja we Fryburgu,  karton „Św. Sebastian i św. Maurycy” (1899), który wraz z kartonem „Św. Katarzyna i św. Barbara”, zakupionym przez MNK w ubiegłym roku, współtworzy projekt uznawanego za arcydzieło sztuki monumentalnej  witraża „Męczennicy” (1898-1901).

Witraże w katedrze św. Mikołaja we Fryburgu to dzieło życia Józefa Mehoffera,  realizowane od  roku 1895 przez ponad czterdzieści lat, dzieło powszechnie znane i cenione, dzięki któremu stał się on jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów w Europie.

Witraż „Męczennicy”, eksponowany  na Powszechnej Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku, nagrodzony został złotym medalem. Był to od ponad dwudziestu lat pierwszy, spektakularny sukces polskiego artysty na Salonie.

To pierwsze z monumentalnych dzieł Mehoffera, w którym tak silnie uwidaczniają się cechy Art Nouveau. O jego wielkiej dekoracyjności przesądza bogactwo wypełniających go, stylizowanych motywów. Jednym z najważniejszych  środków wyrazu jest tu dekoracyjna, ekspresyjna linia.   

Centralną część scen jego środkowej partii wypełniają wyobrażenia chrześcijańskich męczenników z przełomu III i IV wieku, podejmujących decyzję o odmowie wyparcia się wiary, jednoznaczną z wyborem śmierci.

W kompozycji „Św. Sebastian i św. Maurycy” po lewej stronie Mehoffer przedstawił św. Sebastiana; w trakcie montażu okna witrażowego, kwaterę poświęconą temu świętemu osadzono ostatecznie po prawej. Św. Sebastian (zm. ok. 288 ) był  centurionem, zapewne dowódcą straży przybocznej cesarza Dioklecjana.  Za wyznawanie wiary w Chrystusa został skazany na śmierć –  przywiązano go do pala na placu ćwiczeń i zamieniono w żywy cel. Św. Maurycy (zm. ok. 285  lub 302), wyobrażony po prawej, był dowódcą Legii Tebańskiej, która wchodziła w skład armii cesarza Maksymiana zdążającej na północ przez Alpy, by zmierzyć się z Galami. Sześciotysięczna Legia została zmasakrowana za odmowę oddania hołdu bóstwom pogańskim.