Koronatki

• Na wystawach w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka prezentowane są znakomite dzieła dawnej sztuki sakralnej, wśród których znajdziemy wiele świadectw kultu Matki Boskiej, głęboko zakorzenionego w religijności polskiej. Przeważnie są to obrazy i rzeźby, ale pomiędzy nimi znajdziemy także kilka osobliwych zabytków, które pochodzą z kolekcji Gabinetu Numizmatycznego. Są to medale koronacyjne, zwane popularnie koronatkami. Znalazły się one w galerii "Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII wiek" dlatego, że stanowią pamiątkę niezwykłych barokowych uroczystości, jakimi były koronacje cudownych obrazów Matki Boskiej. Zwyczaj ten przyszedł do nas z Italii, a pierwszym wizerunkiem ukoronowanym na ziemiach polskich była Matka Boska Częstochowska, którą w roku 1717 przyozdobiono koronami przywiezionymi z Rzymu, poświęconymi przez papieża Klemensa XI.
  
  Do schyłku XVIII w. uroczyście koronowano kilkadziesiąt obrazów maryjnych w całej Rzeczypospolitej, we wszystkich ważniejszych sanktuariach, tak łacińskich, jak i obrządku wschodniego (np. prawosławny Poczajów). Obchody organizowano z niezwykłą pompą, budując efemeryczne dekoracje, rozświetlając kościoły tysiącami świec, bijąc z dział. Na koronacje ściągały nieraz z bardzo daleka wielkie tłumy szlachty, duchowieństwa i ludu, pomiędzy który rozrzucano wybite na tę okazję medale pamiątkowe – koronatki właśnie.
  
  Kilka najciekawszych okazów koronatek ze zbiorów Muzeum Narodowego można oglądać w niepozornej gablocie w Sali V (Sala barokowa) w galerii na I piętrze Pałacu Biskupa Erazma Ciołka (ul. Kanonicza 17).
  
  Opracowanie: Tomasz Zaucha - historyk sztuki, kierownik Działu Sztuki Dawnej w MNK, kurator kolekcji polskiej sztuki renesansowej i barokowej.

• 
  Pobierz zdjęcie

  Medal koronacyjny obrazu Matki Boskiej Sokalskiej 1724, wizerunek czczony ongiś w klasztorze bernardynów nad w Sokalu nad Bugiem.

• 
  Pobierz zdjęcie

  Matka Boska Sokalska 1724, rewers medalu z herbem Orzeł Biały, na którego piersi widnieje herb Saksonii wskazujący na osobę króla Augusta II Mocnego.
  

• 
  Pobierz zdjęcie

  Matka Boska Poczajowska Medal na pamiątkę koronacji obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem z greckokatolickiego (dziś prawosławnego) sanktuarium ojców bazylianów w Poczajowie, 1773.
  

• 
  Pobierz zdjęcie

  Rewers medalu koronacyjnego Matki Boskiej Poczajowskiej 1773, z tekstem upamiętniającym papieża Klemensa XIV, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, fundatora barokowej cerkwi - Mikołaja Bazylego Potockiego oraz biskupa greckokatolickiej diecezji łuckiej Sylwestra Rudnickiego.
  

• 
  Pobierz zdjęcie

  Matka Boska z Podkamienia Medal koronacyjny obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem z Podkamienia 1727, zwanego wołyńską Częstochową; dziś wizerunek znajduje się we Wrocławiu.

• 
  Pobierz zdjęcie

  Rewers medalu koronacyjnego Matki Boskiej Podkamieńskiej z przedstawieniem świętych dominikańskich 1727; wytarcia medalu wskazują, że był on noszony na piersi.
  

• 
  Pobierz zdjęcie

  Matka Boska Berdyczowska Medal koronacyjny obrazu Matki Boskiej Berdyczowskiej, 1756, z warownego klasztoru karmelitów bosych.

• 
  Pobierz zdjęcie

  Rewers medalu koronacyjnego Matki Boskiej Berdyczowskiej z herbem Szreniawa odnoszącym się do rodziny Lubomirskich, 1756.