Konserwacja "Czwórki" w Sukiennicach
-
W 2020 roku podjęto konserwację estetyczną tego słynnego, wielkoformatowego dzieła. Obraz jest w dobrym stanie technicznym, zaimpregnowany i zdublowany na masę woskowo-żywiczną w 1977 roku. W 2007 roku krosno wymieniono na nowe, drewniano-aluminiowe z systemem samonaprężania. Lico obrazu było jednak w dużym stopniu zabrudzone, pokryte warstwami silnie pożółkłego werniksu. W wielu miejscach retusze pochodzące z poprzednich konserwacji zmieniły kolor lub/i pojaśniały wyodrębniając się z otoczenia oryginału. Wszystkie te nawarstwienia powodowały zmianę tonacji i kolorystyki malowidła dalece zaburzając jego właściwy estetyczny odbiór i walory plastyczne.
Przed przystąpieniem do zabiegów konserwatorskich wykonano zdjęcia w świetle widzialnym, w promieniowaniu podczerwonym oraz ultrafioletowym – wyk. M. Obarzanowski, T. Wilkosz (Lanboz). W dalszym etapie planowana jest rentgenografia obrazu oraz badania składu pierwiastkowego użytych farb i wypełniaczy zaprawy metodą fluorescencji rentgenowskiej (XRF). Prace rozpoczęto od wykonania licznych prób oczyszczania w kilku partiach obrazu. Przetestowano różne mieszanki rozpuszczalników i środków powierzchniowo czynnych stosowanych na wacikach, zawieszonych w nośnikach takich, jak emulsja woskowa (Emulsionecerosa, Bresciani), guma ksantanowa, Pemulen, żel boraks-poli(akohol winylu)-agar, żel silikonowy, Klucel, a także na włókninie Evolon. Zastosowano m.in. metodologię wykorzystującą zestaw Wolbersa (etanol z white spiritem w różnych stężeniach) oraz system doboru środków do oczyszczania - Modular Cleaning Program (MPC).
Warstwa malarska w wielu miejscach jest bardzo wrażliwa, w szczególności w partii brązów i czerni, we fragmentach przedstawiających konie. Nie było tam możliwe zastosowanie tradycyjnej metody oczyszczania za pomocą wacików, a dobór odpowiednich środków okazał się niezmiernie trudny. Do usuwania zabrudzeń i grubej warstwy werniksów stosowane są w tych partiach kompresy z włókniny Evolon (w tym Evolon CR) nasączone odpowiednio dobranymi stężeniami rozpuszczalników oraz miejscowo żel boraks-poli(alkohol winylul)-agar (boraks-PVA-agar), w którym zawieszony jest izopropanol.
Dodatkową trudnością poza nierównomiernym stopniem pokrycia lica werniksami jest bogata faktura malatury częściowo powstała w wyniku kurczenia się spoiwa farby podczas jej schnięcia. W zagłębieniach i zmarszczeniach fakturalnej warstwy malarskiej zalegają grube pokłady werniksu i zabrudzeń, których usunięcie wymaga dodatkowego doczyszczania różnymi metodami. Nie jest jednak możliwe całkowite usunięcie wszystkich resztek owych nawarstwień ze względu na bezpieczeństwo warstwy malarskiej. Te drobne pozostałości są dostrzegalne dzięki fluorescencji wzbudzonej promieniowaniem UV, jednak nie wpływają na ogólny odbiór plastyczny dzieła.
Po oczyszczeniu lica będą usunięte niewłaściwie wykonane, stare kity i wymienione na nowe, o powierzchni naśladującej oryginalną fakturę malatury. Obraz zostanie pokryty werniksem na bazie żywicy Laropal A81 i retuszowany farbami Gamblin o analogicznym spoiwie. Jako werniks końcowy planuje się zastosować żywicę Regalrez 1094. Oba syntetyczne materiały uważa się obecnie za najbardziej stabilne wśród dostępnych werniksów i posiadające dobre parametry optyczne.
Wyk. D. Sarkowicz, J. Kędziora, M. Sieklucka, G. Banach-Kielanowska. -
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
