WOKÓŁ WYSPIAŃSKIEGO - CYKL WYKŁADÓW
WOKÓŁ WYSPIAŃSKIEGO - CYKL WYKŁADÓW
Ważne informacje
- Cykl wykładów popularyzatorskich dla dorosłych i młodzieży
- Spotkania odbywają się w wybrane dni w godz. 18:00–19:30 w Muzeum Stanisława Wyspiańskiego (plac Sikorskiego 6), chyba że wskazano inaczej
- Wykład trwa 1-1,5 h
- Wstęp bezpłatny, wymagana rezerwacja: Centrum Informacji i Rezerwacji MNK – rezerwacja@mnk.pl lub 12 433 57 44 (w godz. 9:00–16:00 w dni powszednie). W przypadku rezygnacji z zarezerwowanego miejsca prosimy o zgłoszenie.
- Jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 miejsca
- Koordynacja: Katarzyna Maziarz-Górka: kmaziarz@mnk.pl
Program
- 23.10.2024 r.
Wyspiański i sztuki użytkowe (temat powtórzony)
Możliwość rezerwacji: od 23.09.2024 r.
Stanisław Wyspiański odegrał ogromną rolę w reformie polskiej sztuki użytkowej za sprawą swoich spektakularnych realizacji, m.in. dla Domu Lekarskiego, siedziby Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie (1904-1905), Izby Przemysłowo-Handlowej (1905), mieszkania Państwa Tadeuszostwa Żeleńskich (1905). Nieocenionym wkładem w rozwój wystawiennictwa była jego działalność w Towarzystwie Artystów Polskich „Sztuka”, m.in. w roku 1904 powierzona została Wyspiańskiemu aranżacja wystawy jubileuszowej ugrupowania w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, już przez współczesnych krytyków nazwana „dziełem sztuki wysokiej wartości”.
Wszystkie powyżej wymienione realizacje były przykładem wcielenia w życie idei artysty-rzemieślnika i realizacji posłannictwa Ruchu Odnowy Sztuk i Rzemiosł, który to nurt żywo interesował Wyspiańskiego. Twórca Wesela estetyzował też własną codzienność, projektując wyposażenia swoich kolejnych pracowni, a potem mieszkań, w których kolory ścian, ich dekoracja, formy mebli, jak i dobór tkanin, zależały tylko od niego. Dbał, by wszelkie elementy wyposażenia projektowanych wnętrz wykonywali miejscowi rzemieślnicy z rodzimych materiałów. Tę postawę artystyczną wcielał w życie także podczas pracy dydaktycznej w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Gdy został profesorem jednej z katedr, w uroczystej mowie podczas inauguracji roku akademickiego 1902/1903 stwierdził: „Nie rozumiem, dlaczego mianowano mnie profesorem sztuki dekoracyjnej, każda sztuka jest dekoracyjna”.
Prowadzenie
Magdalena Laskowska – historyk sztuki, kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie w Gabinecie Rycin i Rysunku, współkuratorka wystaw poświęconych Stanisławowi Wyspiańskiemu.
- 27.11.2024 r.
Możliwość rezerwacji: od 23.09.2024 r.
Ostatnia droga artysty zaczyna się w Węgrzcach, niedaleko Krakowa. To tu artysta przeprowadził się latem 1906 roku, ze swoją rodziną, do dużego domu z gospodarstwem i ogrodem. Był już bardzo chory, jednak nadal tworzył. Tu odwiedzali go znajomi z Krakowa, tu postępująca choroba przykuła go do łóżka na ostatnie chwile życia. To stąd został przewieziony do Domu Zdrowia dra Jana Gwiazdomorskiego, gdzie zmarł 28 listopada 1907 roku, w wieku 38 lat. Jego pogrzeb odbył się 2 grudnia i przyciągnął tłumy żałobników z trzech zaborów. Stał się jedną z ostatnich manifestacji obywatelskich Polaków w czasach autonomii galicyjskiej. Stanisław Wyspiański został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce. W trakcie wykładu przypomnimy ostatnie chwile życia artysty i jego spektakularny pogrzeb.
Prowadzenie
Katarzyna Szczygieł – absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, pracuje w Dziale Edukacji MNK. Swoją pracę edukatorki zaczynała w Muzeum Stanisława Wyspiańskiego w Kamienicy Szołayskich spotykając się z publicznością na wykładach, oprowadzaniach i lekcjach muzealnych. Jest autorką muzealnego eseju o mało znanym epizodzie z dzieciństwa Stanisława Wyspiańskiego: https://zbiory.mnk.pl/pl/eseje/25
- 11.12.2024 r.
Możliwość rezerwacji: od 23.09.2024 r.
Niedawno w Wikipedii pojawił się wpis o treści: „Stanisław Wyspiański artysta wizualny”. Jak zatem “wizualnie” ukazać Kraków jego czasów?. O tym, że artysta przesiąknięty był tym miastem wiemy oglądając jego sztukę. Jest to jednak Kraków artystycznie przetworzony. Jaki był rzeczywiście, przekonamy się podczas wykładu, prezentującego widoki z tamtych czasów, pochodzące z okresu, Fw którym Wyspiański odczuwał świadomie rodzinne miasto - od około 1880, gdy ukończył dziesięć lat, do 1907 roku, gdy zmarł. To ćwierćwiecze istotnie zaznaczyło się w dziejach Krakowa. Miasto zaczęło wówczas w pełni wykorzystać możliwości rozwoju epoki autonomicznej (po 1866 roku) i już zdążyło wzbogacić się o liczne nowe budowle, które dziś uważamy za klasyczne. Dawna metropolia odzyskiwała blask minionych epok, budując markę miasta nowoczesnego, a jednocześnie duchowej stolicy nieistniejącej Polski, pełnej narodowych pamiątek. Najlepiej ukazują to opisy oraz właśnie widoki – fotografie i malarstwo.
Prowadzenie
Dr hab. Waldemar Komorowski - historyk sztuki, przez znaczną część działalności zawodowej związany z firmami konserwatorskimi (m.in. PP Pracownie Konserwacji Zabytków). Od 1997 kustosz w Pracowni Ikonografii Krakowa Muzeum Narodowego w Krakowie. W 2012 roku uzyskał tytuł doktora, a w 2019 doktora habilitowanego na Politechnice Krakowskiej. Zainteresowania badawcze koncentruje na materialnej substancji miast, głównie budynkach mieszkalnych i komunalnych oraz ich związkach ze strukturą społeczną. W dorobku posiada ponad 200 artykułów i kilka książek. Członek Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności, prezydium Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa i Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
- 15.01.2025 r.
Możliwość rezerwacji: od 23.09.2024 r.
Misteria w Agraj w starożytności były poświęcone tajemnicy małżeństwa. One też stanowiły wstęp do eleuzyńskiej tajemnicy, której doświadczali mystowie w obecności bogini Kory-Persefony oraz Demeter. Wyspiański, który doskonale orientował się w starożytnych kultach, wykorzystał ich treść oraz sens w Weselu – swoim najważniejszym dramacie. Nie bez znaczenia dla utworu były także wyrastające z rodzimej tradycji i folkloru obrzędy oraz wierzenia, a przede wszystkim cała sfera symboliczna, która sprawia, że tekst Wyspiańskiego posiada także duchowy wymiar.
Prowadzenie
Dr hab. Iwona E. Rusek, prof. UwB – kierownik Zakładu Badań Źródłowych nad Literaturą XIX i XX Wieku na Uniwersytecie w Białymstoku, badaczka twórczości Juliusza Słowackiego, Stanisława Wyspiańskiego, Wacława Berenta. Jej zainteresowania naukowe obejmują literaturę XIX wieku, mitoznawstwo, folklor, obrzędy, wierzenia, zwyczaje, symbole, baśnie oraz archetyp Magna Mater. Autorka scenariuszy dla Teatru Telewizji oraz Teatru Polskiego Radia, a także książek, m. in. Stanisław Wyspiański. Mit – Tradycja – Historia (Warszawa 2024). Laureatka Grand Prix XVII Festiwalu „Dwa Teatry – Sopot 2017”, zwyciężczyni konkursu SCRIPT PRO 2021 w kategorii AUDIO; nagrodzona w V Ogólnopolskim Konkursie „NDT” 2023 w kategorii Dramat.
- 12.02.2025 r.
Możliwość rezerwacji: od 7.01.2025 r.
Obraz przedstawiający Lizkę (1888-1923), najmłodszą z trzech córek Elizy Pareńskiej z Mühleisenów (1857-1918) i Stanisława Pareńskiego (1843-1913), jest jednym z piękniejszych portretów młodopolskich Wyspiańskiego. Informacje o jego powstaniu zachowały się w raptularzu artysty z roku 1905. Kameralny wizerunek młodej dziewczyny zawiera wszystkie najlepsze cechy malarstwa portretowego - gatunku w jakim Wyspiański osiągnął prawdziwą wirtuozerię. Postać Elizy ujęta w bliskim planie w 3-4 w prawo scharakteryzowana została przez artystę na tle z liści i kwiatów pelargonii, a główną dominantą jest sama fizjonomia zamyślonej dziewczyny. Ten rodzaj portretu psychologicznego, tak reprezentatywnego dla twórczości artysty, podkreślany i doceniany był przez krytyków już za życia Wyspiańskiego. Omawianemu obrazowi oraz szerzej - twórczości portretowej Wyspiańskiego w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, poświęcony zostanie krótki wykład.
Prowadzenie
Magdalena Laskowska – historyk sztuki, kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie w Gabinecie Rycin i Rysunku, współkuratorka wystaw poświęconych Stanisławowi Wyspiańskiemu.
- 19.03.2025 r.
Możliwość rezerwacji: od 7.01.2025 r.
Jak na przestrzeni lat zmieniało się zainteresowanie artysty pejzażem i naturą? Jakie znaczenie dla tej historii ma kolekcjoner Feliks Manggha Jasieński i drzeworyty japońskie? Jakie miejsce zajmowała ta dziedzina w twórczości artysty, który zarzekał się, że nie jest pejzażystą?
Podczas marcowego spotkania porozmawiamy nie tylko o najbardziej znanej serii Widoków na Kopiec Kościuszki, zwanej przez artystę “kroniką kilku dni”, ale również o mniej popularnych kompozycjach pejzażowych autorstwa Wyspiańskiego.
Prowadzenie
Katarzyna Maziarz-Górka – absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz studiów podyplomowych z zakresu zarządzania kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim. Edukatorka muzealna, dwukrotna stypendystka MKiDN. Pracuje w Dziale Edukacji MNK. Jest autorką Trochębajek o Stanisławie Wyspiańskim – książki dla dzieci uhonorowanej Nagrodą Żółtej Ciżemki, nominowanej do nagrody Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY oraz współautorką Trochębajek o Janie Matejce. Miłośniczka Młodej Polski.
- 16.04.2025
Możliwość rezerwacji: od 7.01.2025 r.
Słowa Stanisława Wyspiańskiego opisujące młodzieńcze dzieło Olgi Boznańskiej – portret jej matki stały się swoistym wstępem do międzynarodowej kariery kobiety-artystki z Krakowa. Podczas wykładu przyjrzymy się nie tylko najbardziej znanym portretom Boznańskiej, historii ich powstania, wzajemnym kontaktom modeli z artystką, ale przede wszystkim sposobowi ich malowania.
Prowadzenie
Urszula Kozakowska-Zaucha – historyk sztuki, kustosz w Muzeum Narodowym w Krakowie, kuratorka wystaw związanych głównie ze sztuką Młodej Polski, w tym Olgi Boznańskiej czy Jacka Malczewskiego.
- 28.05.2025 r.
Miejsce: MNK Mehoffer, ul. Krupnicza 26
Możliwość rezerwacji: od 7.01.2025 r.
Witraż Józefa Mehoffera Bóg Ojciec w katedrze fryburskiej, zrealizowany według kartonu z 1922 roku, jest bez wątpienia jego artystyczną odpowiedzią na witrażową kompozycję Stań się Stanisława Wyspiańskiego (1904), z kościoła Franciszkanów w Krakowie. W tych dwóch dziełach ujawniają się w pełni tak różne, przeciwstawne niemal twórcze temperamenty i postawy obydwu artystów. Odzwierciedlają też one w jakiejś mierze artystyczne biografie Wyspiańskiego i Mehoffera.
Opowieść o dwóch arcydziełach polskiej sztuki dekoracyjnej wczesnych lat XX wieku stanie się więc również opowieścią o ich Autorach oraz wątkach ich często niełatwych relacji.
Prowadzenie
Dr Beata Studziżba-Kubalska – historyk sztuki, kustosz Domu Józefa Mehoffera MNK, autorka wystaw i opracowań z zakresu historii malarstwa polskiego XIX wieku oraz twórczości Józefa Mehoffera.