Audiodeskrypcje opracowane w ramach projektu MUZEUM JESZCZE BARDZIEJ DOSTĘPNE
Teksty audiodeskrypcji: Regina Mynarska, Dawid Górny

Galeria Rzemiosła w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie

Czara włocławska

Czas powstania: pierwsza połowa X wieku
Wymiary: waga: 775 gramów, wysokość: 10 centymetrów i 8 milimetrów, średnica: między 10 centymetrów i 8 milimetrów a 13 centymetrów.
Technika: kucie w srebrze, rytowanie, złocenie, zdobienie niellem

Czara przypuszczalnie została wykonana na terenie Niemiec. Prawdopodobnie pełniła funkcję kielicha mszalnego. Została wykuta w srebrze. Ma pękaty kształt. Znajdują się na niej cztery wypukłe medaliony. Rozmieszczono je regularnie dookoła naczynia. Medaliony oraz pozostałą powierzchnię czary pokrywają misterne wzory, wykonane kilkoma technikami.
Wzory te ukazują osiem scen. Opowiadają historię starotestamentowego wojownika izraelskiego, Gedeona. Przedstawiają pieszych rycerzy w średniowiecznych zbrojach, z włóczniami, tarczami, mieczami. Jedna ze scen to słynna bitwa żołnierzy Gedeona z plemieniem Midianitów. Izraelczycy dmą w trąby, aby wystraszyć wrogów.
Pomiędzy wizerunkami wojowników znajdują się także wykute listki oraz zdobienia geometryczne w postaci pasków.
Zastosowane techniki to złocenie, rytowanie, puncowanie, zdobienie niellem. Rytowanie polega na żłobieniu wzorów. Puncowanie to metoda zdobienia wyrobów metalowych. Polega na wybijaniu deseniu składającego się z punktów lub innych kształtów za pomocą stalowego narzędzia, tak zwanej puncy. Zdobienie niellem polega na zapełnianiu wyrytych wzorów barwną pastą, w tym wypadku czarną. Powierzchnię czary pokrywa złocenie, w niektórych miejscach przetarte. Te obszary mają kolor srebrny.
Górna krawędź naczynia jest w kilku punktach pęknięta. Uszkodzenia te naprawiono niewielkimi blaszkami przymocowanymi nitami od wewnętrznej strony.

Kontekst dzieła: czara włocławska to najcenniejszy i jeden z najstarszych zabytków rzemiosła artystycznego w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. 3 maja 1909 roku znaleźli ją rolnicy Marcin Marciniak i Jan Sapiński podczas orania pola. Stało się to pod Włocławkiem, w pobliżu drogi do Brześcia Kujawskiego. Czara została podarowana przez znalazców księżom reformatom z Włocławka.  W 1910 roku została zdeponowana, a następnie kupiona przez Muzeum Narodowe w Krakowie.

Tablica Sziwiti w Galerii Judaików

Autor: nieznany
Czas powstania: druga połowa XVIII wieku
Miejsce pochodzenia: synagoga w Kopyczyńcach koło Usiatynia
Wymiary: wysokość 87 centymetrów, szerokość 45, głębokość - 40 centymetrów
Materiały: drewno, blacha mosiężna kuta, ślady srebrzenia, mosiądz odlewany

Tablica stawiana była przed pulpitem kantora w synagodze. Nazwa „sziwiti” oznacza po hebrajsku słowo „stawiam”. Jest to pierwsze słowo napisu umieszczonego na tablicy. Stanowi go cytat z Psalmu 16, werset 8: Stawiam Pana przed sobą zawsze.
Prezentowany obiekt to drewniana konstrukcja obita mosiężną blachą. Tablica umieszczona jest pionowo na szczycie schodkowej konstrukcji. Wykuto na niej wypukłe wzory i litery. Na schodkach są mosiężne podstawki na 11 świec oraz trzy ozdobne gałki.
Tablica ma kształt prostokątny z falistą górną krawędzią. Na samej górze znajdują się dwie hebrajskie litery otoczone ozdobnym obramieniem o kształcie zbliżonym do koła. Litery to pierwsze znaki ze słów hebrajskich Korona Tory. Poniżej jest korona podtrzymywana z prawej i lewej strony przez lwy. Są one bokiem do nas. Mają rozwarte paszcze, bujne grzywy, wywinięte do góry ogony. Poniżej biegnie cytat z Psalmu 16 w czterech poziomych liniach. Po obu stronach napisu wykonano po dwie kolumny z ozdobnymi zwieńczeniami. Kolumny łączy łuk. Wzdłuż prawej i lewej krawędzi tablicy wiją się powyginane linie oraz geometryczne wzory z ukośnych i pionowych kresek. Przy dolnej krawędzi biegnie ozdobny pas z geometrycznym wzorem w kratkę. Górna krawędź tablicy jest łukowato wygięta i zwieńczona koroną. Na obu krańcach górnej krawędzi umieszczono przodem półkoliste blaszki.

Schodkowa konstrukcja ma pięć stopni wznoszących się przed tablicą. Na pierwszym, najniższym są cztery podstawki na świece, na drugim – trzy, na na trzecim – cztery. Mają one kształt kilkucentymetrowych wazoników. Trzy ozdobne gałki mają kształt zbliżony do pionków szachowych  wysokich na kilka centymetrów. Boki schodków pokrywa blacha mosiężna przybita nitami i gwoździami. Ich rozmieszczenie oraz łączenia nieco pogiętej blachy są nierównomierne. Na krawędziach obiektu widoczne są ślady zniszczenia. Tył tablicy jest drewniany. Powierzchnia desek nosi ślady zarysowań, przebarwień.

Kontekst dzieła: pulpit, przed którym ustawiano w synagogach tego typu tablice, to miejsce dla kantora.  W religii żydowskiej kantor jest profesjonalnym śpiewakiem. Towarzyszy  rabinowi w praktykach religijnych. Zwyczajowo przewodzi modlitwom w bożnicy. Słowa z Psalmu 16 mają przypominać o stałej obecności Boga.

Krata znad wejścia do restauracji "Pod trzema rybkami" przy ulicy Szczepańskiej 5 w Krakowie.

Autor: nieznany
Czas powstania: 1912 rok
Wymiary: wysokość 100 cm, szerokość 232cm, szerokość motywu dekoracyjnego 186 cm.
Technika: kucie w metalu

Ozdobna krata wykonana z czarnego metalu. W półokrągłej ramie umieszczono uproszczony wizerunek trzech ryb oraz ozdobnie powyginane pręty. Krata wisi na ścianie galerii.
Rama kraty to dwie metalowe belki tworzące półokrągły kształt. Pozioma belka, o długości około trzech metrów, stanowi podstawę łuku. Od niej biegnie w górę belka wygięta w łuk. W najwyższym punkcie łuk ma ponad metr wysokości. Belki o prostokątnym przekroju są szerokie na kilka centymetrów. Ich powierzchnię zdobią liczne zagłębienia. W centralnym obszarze tej półokrągłej ramy znajdują się przedstawienia trzech ryb. Są one wykonane z powyginanych, cienkich prętów o okrągłym przekroju. Pręty wyznaczają kontury podłużnych ciał zwierząt. Są one długie na około siedemdziesiąt centymetrów i wąskie. Ciała ryb ułożone są poziomo, jedno nad drugim. Górna i dolna ryba mają ostre pyszczki skierowane w nasze lewo. Środkowa ryba zwrócona jest w prawo. Prętami zaznaczono także uproszczone kształty łusek. Ryby otaczają dekoracje w kształcie wijących się gałązek z paroma listkami.

Kontekst dzieła: restauracja Pod Trzema Rybkami, powstała po I wojnie światowej. Należała wówczas do niejakiego Feilguta. Lokal gastronomiczny przetrwał do lat dziewięćdziesiątych XX wieku. W latach dwudziestych XXI wieku został otwarty na nowo.

Galeria Sztuki Polskiej XX i XXI wieku – Gmach Główny Muzeum Narodowego w Krakowie

Marysia i Burek na Cejlonie

Autor: Stanisław Ignacy Witkiewicz
Czas powstania: 1920-21 rok
Wymiary: 90 centymetrów wysokości, 83 centymetry długości
Technika: obraz olejny na płótnie

Obraz przedstawia trzy fantastyczne postacie oraz przetworzony krajobraz wyspy. Stanowi pełną energii kompozycję, w której przeważają odcienie czerwieni, błękitu i zieleni. Postacie znajdują się na pierwszym planie. Zajmują obszar dwóch trzecich wysokości obrazu. Jest to tytułowa postać kobiety w niebieskiej spódnicy, sylwetka przypominająca psa oraz kotopodobny stwór. U ich stóp znajduje się różowy nieregularny trójkąt. Wokół kłębią się czerwone, zielone i niebieskie fantazyjne plamy barwne. Sprawiają wrażenie ogromnych kwiatów, skał, pni i liści palmowych, a także nieba. W lewym dolnym rogu widnieje podpis artysty oraz lata powstania dzieła.
Postać Marysi znajduje się bliżej lewej krawędzi obrazu. Można rozpoznać kształty kobiecej sylwetki, ale są one umowne. Kobieta ma żółtawe rozwiane włosy. Twarz sprawia wrażenie uśmiechniętej. Tułów odziany w białą bluzkę przechylony jest mocno w prawo. Oczy być może są zamknięte lub pozbawione powiek. Ręka przylegająca do lewego boku tułowia jest nierealistycznie ustawiona. Uniesiona dłoń tej ręki obrócona jest wierzchem do nas. Kciuk znajduje się przy prawej krawędzi dłoni. Dłoń ta trzyma obły czerwono-zielony przedmiot. W ujęciu realistycznym taki układ jest  niemożliwy. Do łokcia tej ręki przylega lewa krawędź podłużnego kształtu przypominającego drugą ręką. Poniżej kłębią się błękitne fałdy, które można uznać za spódnicę Marysi. Wyłaniają się spod niej szczupłe łydki i stopy w czerwonych pantoflach. Zwrócone są prawym bokiem do nas. Mają nierealistyczne ustawienie względem tułowia Marysi. Na prawo od kobiety stoi spore zwierzę podobne do psa ustawiony lewym bokiem do nas. Wpatruje się w kobietę czarnymi oczami. Ma spiczaste uszy i sumiaste wąsy. Jego brązowy tułów jest masywny. Łapy są nieproporcjonalnie cienkie. Sprawiają wrażenie, że są to same kości. Ogon jest długi, zwężający się. Jego końcówka zdaje się być pokryta samą skórą niczym ogon szczura. Kotopodobny stwór jest ciemno szary. Stoi na tylnych łapach na prawo od psa. Z jego łba sterczą rogi. Czarne oczyska straszą pomarańczowymi źrenicami. Pysk ma kształt czerwonego zygzaka. Długi ogon sterczy w górę zadziornie.

Kontekst dzieła: Witkacy był jednym z najbardziej oryginalnych twórców międzywojennych. Tworzył obrazy, powieści, dramaty. Pisał teksty teoretyczne na temat sztuki. W prezentowanym obrazie, zdaniem znawców twórczości Witkacego, różowy trójkątny kształtmoże być kryształem spinelu. Jest to półszlachetny kamień, występujący na Cejlonie. Witkacy odbył podróż na tę wyspę w 1914 roku wraz z Bronisławem Malinowskim.

Taniec

Autorka: Maria Jarema
Czas powstania: 1955 rok
Wymiary: wysokość 26 centymetrów, szerokość 17 centymetrów, głębokość 15 centymetrów.
Technika: rzeźba odlana z mosiądzu

Niewielka statuetka ma abstrakcyjny kształt. Złożona jest z dwóch przeplatających się części ustawionych na podstawce. Każda z nich stoi na cienkim słupku, rodzaju nóżki. Na wysokości około pięciu centymetrów z nóżek wyrastają pofalowane, powyginane łagodnie formy. Są w nich liczne otwory. Rzeźba ma brązowy, połyskliwy kolor i gładką powierzchnię. Z boku podstawki autorka umieściła wygrawerowany podpis dużymi literami: M. Jarema. Dzieło stoi na białym postumencie w kształcie prostopadłościanu.

Nóżki przy samej podstawce są skrzyżowane. Biegną dalej ukośnie. Tworzą razem kształt zbliżony do litery V. Pofalowane formy są rozciągnięte w różnych kierunkach. Mają obłe krawędzie i elipsowate otwory. W jednym z otworów formy splatają się ze sobą. Ich ukształtowanie przywodzi na myśl sylwetki tańczących osób. Można w nich wyczuć układ wyprężonych w tańcu ciał. Stoją one niejako na jednej nodze, z rozłożonymi rękami i uniesionymi głowami.

Kontekst dzieła: Maria Jarema to jedna z najwybitniejszych artystek awangardowych w sztuce polskiej po 1945 roku. Jest autorką obrazów i rzeźb. Była także aktywna w obszarze teatru. Charakterystyczną cechą jej twórczości jest zredukowanie postaci do form geometrycznych. Zastosowanie otworów sprawia, że rzeźba odbierana jest wraz z jej otoczeniem. Przestrzeń wokół wizualnie wnika w formy tworzone przez Jaremę. Zyskują one specyficzne światło i lekkość.

Opuszczony

Autor: Konstanty Laszczka
Czas powstania: 1896 rok
Wymiary: wysokość 73cm szerokość 41cm, głębokość 59cm
Technika: rzeźba wykonana z gipsu

Rzeźba ukazuje realistycznie sylwetkę nagiego chłopca. Siedzi on skulony na nierównej powierzchni. Opiera lewy policzek o swoje lewe kolano. Skrzyżowane ręce trzyma na wysokości klatki piersiowej. Może mieć około trzynastu lat. Przedstawiono go w naturalnej wielkości. Powierzchnia dzieła jest szara. Ma wiele nierównomiernych przebarwień i nieco zarysowań. Przedstawiona skóra jest gładka. Rzeźba stoi na białym postumencie w kształcie prostopadłościanu wysokiego na 90 cm, szerokiego na 70 centymetrów.

Chłopiec ma szczupłe, harmonijnie zbudowane ciało. Jego gęste proste włosy sięgają do karku. Grzywka zasłania czoło i spływa na prawe kolano. Lewy policzek oparty o lewe kolano jest niewidoczny. Prawa część twarzy ukazuje regularne rysy. Duże oczy spoglądają w dół. Nos jest prosty, usta pełne.

Chłopiec przyciska kurczowo skrzyżowane ręce do klatki piersiowej. Łokieć lewej ręki wsuwa między uda. Sprawia to, że jego lewy bark jest dużo niżej, niż prawy. Lewą dłonią chłopiec obejmuje prawe ramię. Przedramię prawej ręki opiera o prawe udo. Prawą dłonią obejmuje lewe ramię. Na wygiętych w łuk plecach wyraźnie zaznacza się linia kręgosłupa oraz kości łopatek. Pod skórą zarysowują się lekko żebra. Szczupłe pośladki spoczywają na niejako skalistym podłożu w kształcie nierównego schodka. W kroczu zwisa worek mosznowy. Szczupłe nogi i szerokie stopy są złączone ze sobą.
Bezbronna sylwetka chłopca tchnie smutkiem.

Kontekst dzieła: Konstanty Laszczka to jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy okresu Młodej Polski. Pochodził z chłopskiej rodziny. Dzięki stypendium zdobył wykształcenie w Wiedniu i Paryżu. Został profesorem i rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Mr Sturday na ławce z psem

Autor: Ludwik Puget
Czas powstania: 1906 - 1907 rok
Wymiary: wysokość 40cm, szerokość  53cm, głębokość 31cm
Technika: odlew gipsowy

Rzeźba przedstawia realistyczną scenę: siedzącą kobietę oraz leżącego na ławce psa. Kobieta zajmuje lewy skraj ławki. Pochyla tułów do przodu. Nosi kapelusz, płaszcz i długą spódnicę. Duży pies leży, zajmując niemal całą długość siedziska. Jego masywny łeb styka się z prawym bokiem i ramieniem kobiety. Rzeźba ma brązowy kolor. Stoi na białym postumencie w kształcie prostopadłościanu wysokim na 90 cm, szerokiego na 50cm.

Muriel Sturday to szczupła kobieta o wąskiej talii. Nosi kapelusz z szerokim rondem z przodu i niknącym z tyłu. Wokół ronda biegnie szarfa związana z przodu w kokardę. Spod kapelusza wyłaniają się gęste, staranie ułożone pukle długich włosów. Twarz została zarysowana bez szczegółów. Daje się zauważyć lekki uśmiech. Trudno określić wiek. Kobieta ugiętą prawą rękę opiera łokciem o swoje prawe udo. Lewą dłoń obróconą środkiem do góry opiera o lewe udo. Pochyla twarz i tułów do przodu i lekko w dół. Płaszcz jest obcisły do pasa, rozszerza się niżej. Ma kołnierz z wyłogami i bufiaste rękawy. Poły lekko rozchylone w dolnej części. Na prawej pole płaszcza, spływającej na siedzisko, spoczywa pysk psa. Długa, szeroka spódnica w łagodnych fałdach opada do samego podłoża. Spod jej krawędzi wyłania się ostry czubek prawego buta. Strój określa przynależność do klasy wyższej ówczesnych czasów.
Pies jest duży, w typie doga. Leży na lewym boku. Ma podłużny łeb z masywnym, kwadratowym pyskiem i zwisającymi uszami. Gładkość powierzchni jego ciała sugeruje, że jest on krótkowłosy. Ma długi, wąski ogon. Zwisa on z ławki, podobnie jak przednia prawa łapa. Pies ufnie wtula głowę i lewą podkuloną przednią łapę w bok kobiety.
Ławka jest prosta, bez oparcia. Podłoże ma kształt nierównomiernego prostokąta. Scena tchnie spokojem i wzajemnym porozumieniem bez słów.

Kontekst dzieła: Ludwik Puget był jednym z najbardziej oryginalnych młodopolskich rzeźbiarzy. Dzieło jest portretem zaprzyjaźnionej paryskiej rzeźbiarki oraz jej ulubionego doga. Puget w swojej sztuce stosował założenia impresjonizmu. Są to między innymi: dążenie do uchwycenia chwili, wrażeniowość, szkicowość.

Kroczący

Autor: Adolf Ryszka
Czas powstania: 1971 rok
Wymiary: 210cm wysokość, 65 szerokość
Technika: odlew ze stali
Rzeźba przedstawia bezgłową sylwetkę zbliżoną do ludzkiej. Sylweta stoi na prostokątnej podstawie. Ma wąskie i długie nogi oraz masywny tułów. Jest pełna zaskakujących wybrzuszeń, części wziętych z ludzkiego ciała. Stanowi zlepek bulwiastych form. Postać ujęta jest w tytułowym ruchu. Potężne nogi wykonują krok. Trudno jednak określić jego kierunek. Przy jednym z rogów podstawy stoi duże gładkie jajo wysokie na ok. 27 centymetrów. Rzeźba ma ciemnoszary kolor ze smugami zielonkawej patyny. Powierzchnia sylwety jest pełna nierówności.
Tułów Kroczącego ma albo 55 albo 75 centymetrów długości i 65 szerokości. W jego kłębiącym się kształcie uwagę zwraca duża dłoń. Wyłania się ona pośrodku części, którą przyjąć można za przód postaci. Dłoń jest obrócona wierzchem do dołu. Palec wskazujący sterczy w górę fallicznie. Czubek środkowego palca styka się i stapia z powierzchnią tułowia. Reszta palców jest zaciśnięta. Z lewego boku postaci wyłania się kształt przypominający ogromne ucho. Z tyłu można dostrzec coś na kształt nieproporcjonalnie wąskich pośladków. Przy prawym boku rysuje się wybrzuszenie przypominające rękę. Nogi Kroczącego są nieproporcjonalnie długie w stosunku do tułowia. Mają 140 centymetrów. Są rozstawione i znajdują się w jednej linii. Prawa noga kończy się formą podobną do stopy ustawionej na palcach. Lewa od kolana staje się podobna do przedramienia i dłoni. Kształt zbliżony do zaciśniętej w pięść dłoni znajduje się w miejscu stopy.
Potężna rzeźba dominuje nad nami. Sprawia wrażenie tworzącego się dopiero istnienia, wkraczającego w przestrzeń. Uderza kontrast między chropowatą, masywną sylwetką a gładkim, wielokrotnie mniejszym jajem u jej stóp.

Kontekst dzieła: Adolf Ryszka był jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich w czasach powojennych. Był absolwentem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W latach sześćdziesiątych pracował jako projektant instalacji sanitarnych. Od 1983 roku kierował Zakładem Rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych toruńskiego uniwersytetu. Uzyskał tytuł profesora. Realizował swoje dzieła między innymi w Japonii, Kanadzie, w Danii.

 Odpływ

Autorka: Barbara Falender
Czas powstania: 1978
Wymiary: wysokość 25cm, szerokość 55cm, głębokość 44cm
Technika: rzeźba ze stali, brązu i marmuru.

Dzieło stanowi symboliczne przedstawienie fragmentu męskiej sylwetki na brzegu morza. Fragment ten zawiera lewą część brzucha, lewy pośladek i lewą nogę. Jest wykonany z brązu, ma złoty kolor. Kontrastuje z szarym otoczeniem. Leży na obszarze o kształcie zbliżonym do leżącego prostopadłościanu. Boki obszaru mają około 65 centymetrów na 55 Jego głębokość wynosi około 12 Centymetrów. Część oddająca wodę morza wykonana jest ze stali o srebrno szarym kolorze. Część oddająca ląd wykonana jest z ciemnoszarego marmuru. Rzeźba leży na niskim białym podeście, na wysokości 30 centymetrów.

Fragment ciała z brązu należy do szczupłego, młodego mężczyzny. Leży na prawym boku. Tułów spoczywa na marmurowym lądzie, noga - na stalowej wodzie. Ma zarysowane proporcjonalnie ukształtowane mięśnie brzucha, pośladka i nogi. Kolano ugiętej nogi sterczy w górę. Stopa opiera się na stalowym obszarze przedstawiającym morze. Obszar ten ma zmarszczoną powierzchnię. Zajmuje większość szarej części rzeźby. Jego górna krawędź i prawy bok styka się z marmurowym obszarem symbolizującym ląd. Obszar wody ma głębokość około dziesięciu centymetrów. Obszar lądu ma głębokość około pięciu centymetrów. Woda zasłania rejon krocza. Górna część odciętego torsu jest gładka. Ma zaokrąglone krawędzie. Pozostaje kwestią interpretacji, czy jest to fragment wyrzuconej na brzeg rzeźby, czy ludzkie szczątki.

Kontekst dzieła: Barbara Falender urodziła się w 1947 roku. Jest wybitną reprezentantką nurtów awangardowych w rzeźbie. Charakterystyczną cechą jej twórczości jest łączenie różnych materiałów. Pracuje z zastosowaniem kamienia, brązu, gipsu, tworzyw sztucznych, porcelany.
 

Zrozpaczona

Autor: Konstanty Laszczka
Czas powstania: 1922 rok
Wymiary: wysokość 30 cm, szerokość 50cm
Technika: rzeźba wykonana z marmuru

Rzeźba przedstawia realistycznie skuloną nagą kobietę. Podpiera się ona na podkurczonych nogach i zgiętych łokciach. Głowę pochyla w dół. Twarz kobiety zasłaniają długie włosy. Sylwetka niejako wyłania się z nierównego podłoża.  Powierzchnia marmuru jest jednolicie biała. Z boku podstawy rzeźby autor umieścił podpis dużymi czarnymi literami: K. Laszczka. Dzieło umieszczono na białym podeście i postumencie o wysokości 90 cm, o szerokości 50cm

Ciało kobiety jest młode, szczupłe, gibkie. Powierzchnia marmuru, z którego jest wykute jest gładka. Włosy kobiety spływają łagodnymi falami na podłoże. Długie pasma wiją się i biegną na prawo od opuszczonej głowy. Twarz jest zupełnie schowana między ramionami i pod włosami.

Na wygiętych w łuk plecach zaznacza się wyraziście linia kręgosłupa. Kości łopatek wystają mocno. Żebra zarysowują się delikatnie. Część nóg, brzuch i piersi stapiają się z nierównomiernym podłożem. Stanowi ono nieokreśloną bryłę. Z tej chropowatej bryły wyłania się sylwetka kobiety. Wyrasta z niej górna część lewej łydki, lewe udo, kształtne pośladki oparte na prawej pięcie oraz górna część prawego uda. Sprawia to wrażenie niedokończenia rzeźby. Przywodzi na myśl sytuację, jakby bohaterka siedziała na wpół zanurzona w piasku lub innym niestałym podłożu. Skulona sylwetka bohaterki współgra z tytułem dzieła. Poczucie rozpaczy pogłębia symboliczne pogrążanie się ciała w nieokreślonej powierzchni.

Kontekst dzieła: Zrozpaczona to rzeźba secesyjna, inspirowana twórczością francuskiego mistrza - Augusta Rodina. Charakterystyczny efekt niedokończenia jest typowy dla tego rzeźbiarza. Warto zwrócić także uwagę na kontrast między gładkością lśniącego ciała kobiety a szorstką fakturą bryły podłoża.

 
PRZEDMIOTY. GALERIA DESIGNU POLSKIEGO XX I XXI WIEKU w Kamienicy Szołayskich

Krzesło Closer z zestawu 4you by Vox
Projekt: Aleksandra Pięta-Wiśniewska
Wdrożenie: Piotr Kuchciński
Realizacja: firma Meble Vox
Czas powstania: 2011 – 2013 rok
Materiały: drewno bukowe, tkanina
Wymiary: szerokość: 45 centymetrów, głębokość: 56 centymetrów, wysokość: 82 centymetry

Krzesło ma stelaż z drewna bukowego i siedzisko tapicerowane szarą syntetyczną tkaniną. Jego forma ma w sobie prostotę nowoczesności.
Górę oparcia stanowi pozioma listwa o szerokości kilkunastu centymetrów. Jest ona na wysokości łopatek siedzącego. Łagodnie wygina się do tyłu. Od zewnątrz, wzdłuż górnej krawędzi tej listwy biegnie listwa szeroka na kilka centymetrów.
Te poziome elementy oparcia wspierają się na dwóch drążkach o prostokątnym przekroju. Biegną one pod lekkim kątem w stronę siedziska i płynnie przechodzą w dwie tylne nogi. Drążki i tylne nogi stanowią jeden element konstrukcyjny, lekko wygięty w łuk. Przednie nogi krzesła także biegną pod skosem, na zewnątrz.
Konstrukcja stelażu pod siedziskiem to dwie skrzyżowane listwy o prostokątnym przekroju.
Siedzisko ma kształt koła. Wyjątkowość projektu polega na tym, że  jest ono obrotowe, podczas gdy nogi nie mają kółek. Ułatwia to wstawanie osobom, dla których problematyczne jest odsuwanie krzesła od stołu. Wystarczy lekko odepchnąć się stopami od podłogi, by ciało ustawiło się bokiem do stołu.

Kontekst dzieła: autorka projektu już w czasie studiów na Wydziale Form Przemysłowych krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych razem z Piotrem Wiśniewskim założyła studio Nobo Design. Artyści tak komentują swoją twórczość: „Przedmiot traktujemy po ludzku, wychowujemy nieszablonowo, ale funkcjonalnie. Nieustanne poszukiwanie nowych inspiracji, form i rozwiązań, a także duże poczucie humoru rodzi przedmioty o mocnej osobowości, które nie boją się komentować rzeczywistości.”

Kubek dla osób niewidomych Tilt
Autorka projektu: Anna Christoffersson
Realizacja: Torekov Keramik AB
Czas powstania: 2004 rok
Wymiary: wysokość 9cm, szerokość 9,5cm.
Technika: ceramika

Biały kubek ma ukośne dno. Dlatego odstaje od podłoża na wysokość kilku milimetrów z jednej strony, gdy naczynie jest puste. Wspiera się wtedy na masywnym uchu. Ma ono postać wygiętego wałka. Zaczyna się przy górnej krawędzi kubka. Następnie zakręca w dół, równolegle do ścianki. Wlewanie płynu do naczynia powoduje, że kubek przechyla się. Dno zbliża się do podłoża, na którym stoi kubek. Stuka o nie, dając sygnał, że kubek jest pełny. Na ściance umieszczono pionowy napis w alfabecie Braille’a ze słowem Tilt.

Kontekst dzieła: Tilt jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych projektów ostatnich lat, dedykowanych osobom z niepełnosprawnością wzroku. Odpowiednie ukształtowanie dna ułatwia bezwzrokowe oszacowanie poziomu płynu w naczyniu. Kubek stanowił część projektu dyplomowego autorki na Wydziale Form Przemysłowych krakowskiej ASP z 2004 roku. Tilt nie wszedł do seryjnej produkcji. Jednak projektantka nawiązała współpracę ze szwedzką firmą Torekov Keramik AB, w której w latach 2004-2008 wykonano 2 i pół tysiąca egzemplarzy.

Egzemplarz kubka Tilt stanowi część wystawy Przedmioty. Znajduje się w pierwszej sali. Poza tym zbiory materiałów dotykowych oddziału Kamienica Szołayskich zawierają duplikat naczynia przygotowany przez samą autorkę.

 

Wazon ze szkła hutniczego

Autor projektu: Jerzy Słuczan-Orkusz

Wymiary: ok.15cm

Czas powstania: lata sześćdziesiąte XX wieku

Wazon wykonany został na planie koła. Od górnej krawędzi zwęża się. Kilka centymetrów pod nią jest najwęższy. Następnie rozszerza się w pękaty, zbliżony do kuli kształt. Wazon zdobi dwoje fantazyjnych uszu. Mają esowaty, wijący się kształt. Zaczynają się przy górnej krawędzi, kończą przy pękatej części. Niewielki wazon ma kolor czerwony, przy dole przechodzący płynnie w żółty. Szkło jest półprzejrzyste.

Kontekst dzieła: Autor projektu, Jerzy Słuczan-Orkusz, był wybitnym twórcą szkła unikatowego oraz projektantem szkła użytkowego, w tym szkła oświetleniowego. Działał w okresie PRL-u.

https://mnk.pl/artykul/audiodeskrypcje-dziel-w-gmachu-glownym-mnk

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących ze środków Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.

Projekt realizowany w ramach programu "Kultura dostępna".
Instytucja wdrażająca: Narodowe Centrum Kultury

Kontakt: Sekcja Dostępności, dostepnosc@mnk.pl, 609 430 129