Ikonografia świętych (cz. 1)
Wykład poświęcony zagadnieniom związanym z obrazowaniem świętości w sztuce chrześcijańskiej.
W oparciu o najstarsze źródła hagiograficzne i zasady rządzące się tym gatunkiem literackim w trakcie wykładu omawiane będą różne formy upamiętniania świętych – takie jak ich groby czy relikwiarze.
W oparciu o najstarsze źródła hagiograficzne i zasady rządzące się tym gatunkiem literackim w trakcie wykładu omawiane będą różne formy upamiętniania świętych – takie jak ich groby czy relikwiarze.
Na przykładach różnego typu dzieł sztuki zaprezentowane zostanie zjawisko powtarzania się formuł obrazowych w ikonografii różnych świętych. Szczególny nacisk położony zostanie na zagadnienie chrystomorfizmu, czyli upodabniania scen z żywotów świętych do Ewangelii i epizodów z życia Chrystusa.
WSTĘP WOLNY
Prof. Marek Walczak, historyk sztuki – mediewista, Dyrektor Instytutu Historii Sztuki UJ i Kierownik funkcjonującego w tej jednostce Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej.
Wykład w ramach cyklu Ikonografia sztuki średniowiecznej.
Język sztuki stworzony w ciągu pierwszego tysiąca lat rozwoju cywilizacji chrześcijańskiej, do dziś jest podstawą komunikacji obrazowej w tej części świata, która wywodzi swoje korzenie z kultury grecko-rzymskiej. Od pojawienia się pierwszych dziel sztuki wyrażających przynależność religijną wyznawców Chrystusa w pocz. III w., po programowy zwrot ku starożytności w okresie Renesansu, wykształcił się skomplikowany język formuł obrazowych, typów przedstawieniowych i schematów ikonograficznych, który dla większości współczesnych odbiorców jest hermetyczny a niekiedy wręcz zupełnie obcy.
Jest to jeden z powodów małego zainteresowania sztuką średniowieczną, która jest często odrzucana a nawet ugorowana. Wystawy sztuki średniowiecznej są rzadko odwiedzane, publikacje na temat zjawisk artystycznych w tej epoce są niechętnie czytane a w powszechnym odczuciu wciąż dominuje przekonanie o „mrokach” średniowiecza. Kluczem do zrozumienia zasad rządzących sztuką w tej długiej i fascynującej epoce jest przede wszystkim przesłanie dydaktyczne. Miała ona nauczać prawd wiary, głosić dogmaty i w precyzyjny sposób realizować wyznaczone cele. Jej prawidłowy odbiór wymaga więc zaangażowania intelektualnego i znajomości spraw, które dla wielu współczesnych są zupełnie niezrozumiałe.
Od XIII w. kładziono szczególny nacisk na perswazyjne wartości dzieł sztuki, odwołujące się wprost do uczuć. Rozwój tzw. pobożności obrazowej sprawił, że pojawiły się wówczas nowe, nieznane wcześniej typy ikonograficzne, które współczesna historia sztuki nazywa przedstawieniami dewocyjnymi. Język sztuki świata łacińskiego w średniowieczu wykształcił się w wyniku syntezy wielu tradycji, przede wszystkim antycznej greckiej i rzymskiej, ale też bizantyjskiej i arabskiej. Podstawą formułowania wypowiedzi obrazowych była przede wszystkim Biblia, której tekst poddawano jednak egzegezie, poza tym literatura apokryficzna, różnorakie prace teologiczne, zwyczaje zakonne, kult relikwii czy tradycja ludowa, a także szereg innych czynników, których nie sposób wymienić w tym krótkim wprowadzenia.
WSTĘP WOLNY
Prof. Marek Walczak, historyk sztuki – mediewista, Dyrektor Instytutu Historii Sztuki UJ i Kierownik funkcjonującego w tej jednostce Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej.
Wykład w ramach cyklu Ikonografia sztuki średniowiecznej.
Język sztuki stworzony w ciągu pierwszego tysiąca lat rozwoju cywilizacji chrześcijańskiej, do dziś jest podstawą komunikacji obrazowej w tej części świata, która wywodzi swoje korzenie z kultury grecko-rzymskiej. Od pojawienia się pierwszych dziel sztuki wyrażających przynależność religijną wyznawców Chrystusa w pocz. III w., po programowy zwrot ku starożytności w okresie Renesansu, wykształcił się skomplikowany język formuł obrazowych, typów przedstawieniowych i schematów ikonograficznych, który dla większości współczesnych odbiorców jest hermetyczny a niekiedy wręcz zupełnie obcy.
Jest to jeden z powodów małego zainteresowania sztuką średniowieczną, która jest często odrzucana a nawet ugorowana. Wystawy sztuki średniowiecznej są rzadko odwiedzane, publikacje na temat zjawisk artystycznych w tej epoce są niechętnie czytane a w powszechnym odczuciu wciąż dominuje przekonanie o „mrokach” średniowiecza. Kluczem do zrozumienia zasad rządzących sztuką w tej długiej i fascynującej epoce jest przede wszystkim przesłanie dydaktyczne. Miała ona nauczać prawd wiary, głosić dogmaty i w precyzyjny sposób realizować wyznaczone cele. Jej prawidłowy odbiór wymaga więc zaangażowania intelektualnego i znajomości spraw, które dla wielu współczesnych są zupełnie niezrozumiałe.
Od XIII w. kładziono szczególny nacisk na perswazyjne wartości dzieł sztuki, odwołujące się wprost do uczuć. Rozwój tzw. pobożności obrazowej sprawił, że pojawiły się wówczas nowe, nieznane wcześniej typy ikonograficzne, które współczesna historia sztuki nazywa przedstawieniami dewocyjnymi. Język sztuki świata łacińskiego w średniowieczu wykształcił się w wyniku syntezy wielu tradycji, przede wszystkim antycznej greckiej i rzymskiej, ale też bizantyjskiej i arabskiej. Podstawą formułowania wypowiedzi obrazowych była przede wszystkim Biblia, której tekst poddawano jednak egzegezie, poza tym literatura apokryficzna, różnorakie prace teologiczne, zwyczaje zakonne, kult relikwii czy tradycja ludowa, a także szereg innych czynników, których nie sposób wymienić w tym krótkim wprowadzenia.