Falerystyczne pamiątki polsko-ukraińskich walk o Lwów w listopadzie 1918 r.

Prezentuje falerystyczne pamiątki polsko-ukraińskich walk o Lwów w dniach 1 – 22 listopada nie tyle jako wyroby grawerskie, ale jako przedmioty związane z konkretnymi wydarzeniami, opowiadającymi historię miasta i ludzi – uczestników konfliktu. Dotyczą one głównie strony polskiej, gdyż pamiątki ukraińskie należą w polskich zbiorach do rzadkości. Listopadowe zmagania o miasto znalazły odzwierciedlenie w bardzo licznych odznakach pamiątkowych – to przede wszystkim odznaki przyznawane uczestnikom walk na poszczególnych tzw.  Odcinkach Obrony, na które podzielony został polski front. Wszystkie mają kształt równoramiennego krzyża. Powstały krótko po zakończeniu wojny, a ich producentem jest znany lwowski zakład grawerski Eugeniusza Mariana Ungera. Towarzyszyły im skromne w formie dokumenty nadania, wydawane przez kapituły odznak złożone najczęściej  z weteranów poszczególnych oddziałów. Każdy Odcinek Obrony dzielił się na pododcinki lub sektory - niektóre z nich doczekały się upamiętnienia w postaci odznaki, jak np. Cytadela, gmach Dyrekcji Kolei czy Dworzec Główny. Także żołnierze
niektórych oddziałów i pododdziałów, najczęściej nie przydzielonych do konkretnego Odcinka, ale przerzucanych w różne miejsca w zależności od sytuacji, uhonorowani zostali pamiątkowymi odznakami – to zwłaszcza słynni lwowscy „Straceńcy”, Ochotnicza Legia Kobiet czy np. Lotny Oddział Karabinów Maszynowych. Odrębną grupę stanowią pamiątki falerystyczne związane z działającymi
we Lwowie organizacjami porządkowymi,  jak Miejska Straż Obywatelska, a której członkowie mieli prawo nosić piękne odznaki, wykonane także w zakładzie E. M. Ungera. Szczególnymi natomiast ciekawostkami są zachowane w ossolińskich zbiorach oryginalne oznaki żołnierzy i członków MSO w postaci sporządzanych doraźnie opasek naramiennych z nazwami ulic lub formacji. Prezentowane obiekty, pomimo iż są raczej niewielkich rozmiarów, stanowią niekiedy ciekawe źródła o charakterze ikonograficznym przedstawiającym sylwetki uczestników walk (odznaka pamiątkowa „Cytadela”) czy używany sprzęt (pociąg pancerny „Pepetrójka”).

dr Łukasz Koniarek – doktor nauk humanistycznych, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego; kierownik Działu Numizmatów i Pamiątek Historycznych Muzeum Książąt Lubomirskich – Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, opiekun ossolińskiej kolekcji orderów, odznaczeń i odznak, autor szeregu wystaw historycznych prezentowanych w Ossolineum oraz publikacji z zakresu falerystyki, medalierstwa oraz
dziejów „Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa” inż. Janusza Witwickiego; od 1994 r. członek Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, obecnie prezes Oddziału Dolnośląskiego; do jego zainteresowań należy przede wszystkim historia mundurów wojskowych XVIII i XIX w.