Czy mamy dług wobec Matejki?

Pierwsza rocznica śmierci Mistrza jest dobrym momentem na rozpoczęcie tej inicjatywy, której celem jest kontynuacja jego myśli i podejmowanie na nowo – tak szeroko przez niego zarysowanych – problemów badawczych.

W roku 2013 przypada 175. rocznica urodzin Jana Matejki i 120 rocznica jego śmierci. Temat wywoławczy jest oczywistą parafrazą artykułu Mieczysława Porębskiego Nasz dług wobec Matejki z roku 1988 ("Rocznik Krakowski"  t. LVI, 1990), w którym Profesor stawiał pytania o miejsce  "interreksa"  sztuki polskiej w wyobraźni zbiorowej oraz o perspektywy badań nad jego spuścizną. Było to znaczące podsumowanie refleksji nad Matejką (której Porębski patronował od początku lat 50.) u progu III RP. W ciągu ćwierćwiecza, które minęło od tego czasu, badania nad życiem i twórczością Jana Matejki znacznie posunęły się do przodu; ujawniła się przy tym pożądana wielość metod badawczych.

Organizatorzy seminarium nie mają wątpliwości, że Jan Matejko nie jest li tylko podręcznikową wielkością i kultową postacią sztuki narodowej. Twórczość i recepcja najwybitniejszego polskiego malarza historycznego wymaga dalszych badań. "Białe plamy" dotyczą zwłaszcza jego obecności w sztuce europejskiej XIX wieku. Mamy jednocześnie świadomość, że dziś, w trakcie transformacji ustrojowej i cywilizacyjnej, postawa artystyczna i obywatelska Jana Matejki budzi skrajne emocje – od apologii po agresywną negację. Przyglądając się recepcji Matejki przez kolejne dekady, możemy powiedzieć, że on sam może być postrzegany jako lustro, w którym odbijają się szanse i zagrożenia danego czasu. Matejko okresu "dwudziestolecia", "awangardy", "socrealizmu", "schyłkowego PRL-u", "okresu transformacji"...

Czy dziś - na początku XXI wieku - mamy dług wobec Matejki? Czy jego postać i twórczość mogą prowokować do pytań o nas samych - stojących w centrum kryzysu wartości i relacji społecznych? Czy Matejko – odpowiadający swoją twórczością na wyzwania XIX wieku – może stanowić punkt odniesienia i kontrapunkt dla współczesności?

Chcielibyśmy, aby seminarium stało się miejscem dyskusji interdyscyplinarnej na kilku płaszczyznach: nauk filozoficznych i społecznych oraz nauk historycznych i związanych z działalnością artystyczną.

Program seminarium:

I. SEMINARIUM KRAKOWSKIE IM. PROF. MIECZYSŁAWA PORĘBSKIEGO

CZY MAMY DŁUG WOBEC MATEJKI?
11-12 października 2013
Sukiennice - Muzeum Narodowe w Krakowie

11 października (piątek)

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach
Sala Siemiradzkiego. Wokół akademii

10.00-10.20 Powitanie gości i otwarcie seminarium przez dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie w Krakowie, Zofię Gołubiew, prezes Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Joannę Daranowską-Łukaszewską i Jerzego Porębskiego.
10.20-10.40 Anna Baranowa – Matejko Porębskiego
10.40-11.00 Barbara Ciciora - Notatka poznania, pamiątka przeżycia, artystyczna potrzeba. Na marginesach prac nad 1 tomem katalogu rysunków Jana Matejki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
11.00-11.20 Anna Straszewska – Problematyka nowej, krytycznej edycji ""Ubiorów w Polsce"" Jana Matejki
11.20-11.40 Marek Zgórniak – Matejko w innym kontekście: ""Batory"" w Paryżu
11.40-12.00 Olga Kich-Masłej - Matejko i Ukraińcy. Kontekst historyczny i kulturowy działalności ukrainofilskiej Jana Matejki
12.00-12.20 Dyskusja
12.20-12.45 Przerwa kawowa
12.45-13.00 Barbara Ciciora – autorskie omówienie pokazu prac w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, towarzyszącego seminarium, który składa się z: projektu witraża do katedry na Wawelu Stanisława Wyspiańskiego, Emballage „Hołdu Pruskiego” według Jana Matejki Tadeusza Kantora, manifestu Edwarda Dwurnika, Equilibrium Justyny Gryglewicz, Improwizacji Szymona Jachny.
13.00-15.00 Przerwa obiadowa

Sukiennice – Mediateka

15.00-15.20 Dorota Kudelska - Jakie długi artystyczne można mieć u Mistrza?
15.20-15.40 Eliza Ptaszyńska – Przerwana lekcja malarstwa. Antoni Piotrowski w ""majsterszuli"" Jana Matejki
15.40-16.00 Andrzej Pałys - Spór o Polskę, a nie ""o głowę kapusty"" (z Matejką w tle). Jeszcze raz o sporze kapistów z Łukaszowcami
16.00-16.20 Małgorzata Sokołowska - Ile Matejki w muzeum? 10 lat Muzeum ASP w Krakowie
16.20-16.40 Anna Grzelak, Jagoda Gumińska – ""Nie będzie śladu z mej pracy""? Jan Matejko w edukacji muzealnej MNK
16.40-17.00 Jolanta Antecka, Małgorzata Buyko - Teodora moja miłość
17.00-17.20 Dyskusja

12 października (sobota)

Sukiennice - Mediateka

10.00-10.20 Andrzej Szczerski – Matejko z perspektywy polskiej sztuki współczesnej
10.20-10.40 Dominik Kuryłek – Sztuka krytyczna – społeczna czy aspołeczna
10.40-11.00 Kazimierz S. Ożóg - Geniusz pośród śmieci: poboczna historia recepcji Matejki (od legginsów i klocków Lego aż do memów i dżemorów)
11.00-11.20 Marta Kłak-Ambrożkiewicz – Czy z Matejką do Europy?
11.20-12.30 Przerwa kawowa
12.30-16.00 Dyskusja panelowa ""Jan Matejko w lustrzanych odbiciach"". Udział biorą: Barbara Ciciora, Marta Kłak-Ambrożkiewicz, Krzysztof Koehler, Adam Organisty, Kazimierz S. Ożóg, Andrzej Pałys, Jan Pamuła, Stanisław Rodziński, Henryk Słoczyński, Andrzej Szczerski, Dariusz Vasina, Janusz Wałek, Wojciech Włodarczyk. Prowadzenie: Anna Baranowa

Koncepcja cyklu Seminariów Krakowskich im. Mieczysława Porębskiego:
Anna Baranowa (przewodnicząca Sekcji Sztuki Nowoczesnej OK SHS)

Koncepcja I. Seminarium Krakowskiego im. Mieczysława Porębskiego: Anna Baranowa, Barbara Ciciora.

Organizacja: Oddział Krakowski Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy współpracy Muzeum Narodowego w Krakowie.

Uczestnictwo w seminarium jest bezpłatne, bez konieczności dokonania rezerwacji.
Organizatorzy nie gwarantują noclegu słuchaczom seminarium.

Patronat medialny: "Nowa Dekada Krakowska", Radio Kraków