Ms. Czart. 3093 I, Godzinki, k. XV w., s. 28
Ars nova: pomiędzy płaszczyzną karty a przestrzenią obrazu
Termin: „nowa sztuka”, zaczerpnięty z tytułu traktatu programowego Ars nova, napisanego w roku 1320 przez Filipa de Vitry (1291–1361), odnosi się do francuskiej i włoskiej muzyki polifonicznej lat 1315–1420, lecz używany bywa też na określenie sztuki północnej końca XV wieku, zwłaszcza zaś malarstwa niderlandzkiego XV wieku.
W jego dziejach szczególne miejsce przypada iluminatorstwu, twórczo rozwijającemu wypracowaną przez Jana van Eycka i Rogera van der Weydena konwencję realistyczną i wzbogacającemu wprowadzone przez nich efekty iluzjonistyczne. Świadomie stosowane przez mistrzów iluminatorskich reguły trompe l’oeil doprowadziły do zaniku tradycyjnego podziału na miniaturę jako obraz główny i podporządkowaną mu dekorację marginalną, zamieniając kompozycję karty kodeksu w jeden „totalny” obraz lub przeciwnie – wyostrzając dystans między widzem a sceną przedstawioną w miniaturze, na nowo definiując rozumienie malarstwa.Prowadzenie: dr Katarzyna Płonka-Bałus – absolwentka Instytutu Historii Sztuki UJ, doktoryzowała się na podstawie pracy poświęconej zagadnieniom niderlandzkiego malarstwa książkowego XV wieku, które pozostaje nadal jej głównym polem badawczym. Od początku związana z MNK – najpierw z Muzeum, a następnie z Biblioteką Książąt Czartoryskich – sprawuje merytoryczną opiekę nad kolekcją średniowiecznych rękopisów iluminowanych. Jest członkiem ICOM, CODART (Curators of Duch Art) oraz Historians of Netherlandish Art, autorką publikacji z zakresu malarstwa książkowego, a od roku 2009 wykładowczynią w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego.