Przy fortepianie. Odsłona I

Atma, miejsce związane z kompozytorem Karolem Szymanowskim, przestrzeń, która jest przesiąknięta muzyką i nią rozbrzmiewa. Jednocześnie stanowi znakomite „tło” dla wspaniałych dzieł malarskich przełomu XIX i XX wieku, obrazujących piękny i bardzo wdzięczny motyw Przy fortepianie. Na wybranych do pokazu obrazach panuje przede wszystkim atmosfera skupienia i nastrój kontemplacji. Nic i nikt nie zakłóca kameralności i harmonii tych chwil, kiedy zaczyna rozbrzmiewać dźwięk. Ten niezwykły instrument, jakim jest fortepian, zachwyca nie tylko swoim eleganckim kształtem, ale całą gamą symbolicznych treści. Wzbudza różnorodne emocje, namiętności, reminiscencje, kreuje przestrzeń do rozmaitych interpretacji, ucieleśniala klasę i kulturę, często przywołuje nostalgię.

Fortepian przeszedł ciekawą drogę od luksusowego „mebla” dla arystokracji, do domów klasy średniej, stając się „narzędziem społecznym” przez wiele epok. Do dziś fortepian postrzegany jest jako symbol statusu społecznego i pozycji kulturowej. „Przedmiot” ten często umieszczany w obrazach na pierwszym planie, skupiając naszą uwagę, koncentruje ją tym samym często na postaci grającej na nim lub znajdującej się przy nim. W pierwszej jesiennej odsłonie będzie można zobaczyć wyjątkowe dzieła. Dwie prace autorstwa Leona Wyczółkowskiego i Józefa Pankiewicza, które pokazują Feliksa Jasieńskiego (wybitnego melomana, znawcę muzyki, pianistę-amatora) „zanurzonego” w muzyce podczas gry oraz dzieło Jana Ciąglińskiego przedstawiające Leopolda Godowskiego – znakomitego pianistę, kompozytora i pedagoga. Dopełnieniem tej prezentacji jest niezwykły, pełen emocji i ekstatyczny nokturn Władysława Podkowińskiego – Marsz żałobny, odnoszący się do utworu Fryderyka Chopina. Jest jeszcze w tym w tym wyborze, obraz Zygmunta Menkesa Mała baletnica, na którym urocza dziewczynka pozuje przy fortepianie na tle eleganckiego wnętrza. Patrząc na te obrazy niemal słyszymy muzykę, dostrzegamy ją poprzez barwy i formy. Światło, a także lekkość i dźwięczność widoczna w tych dziełach sprawiają, że nikt z odbiorców nie ma wątpliwości, iż są przesiąknięte muzyką. Wraz z grającymi na instrumencie pochylamy wzrok, by skupić się na ułożonych na klawiaturze dłoniach i czekamy na pierwsze tony, by nasycić nimi swą duszę.

W willi „Atma” regularnie można słuchać gry na fortepianie podczas organizowanych w muzeum koncertów kameralnych. Na ekspozycji, w gabinecie kompozytora, znajduje się pianino (należało do doktora Olgierda Sokołowskiego, zakopiańskiego lekarza, który leczył artystę), na którym grał Karol Szymanowski. Od momentu opuszczenia rodzinnej Tymoszówki, Szymanowski nie miał własnego instrumentu. Komponował na pianinach wynajętych. W „Atmie” pracował początkowo przy instrumencie marki Pertoff, dzierżawionym od Franciszki Kulpińskiej, właścicielki pensjonatu Gerlach na Krupówkach. Pianino Gebruder Stingl Ku. K. Hof Clevier Fabfikanten zostało przekazane do Muzeum Narodowego w Krakowie przez doktor Julię Sokołowską w 1975 roku.

Do tego zachwytu na pięknem oraz elegancją muzyki i malarstwa, zapraszamy już od 16 września.

Kuratorka: Anna Budzałek