Epokę Qing (1644-1911) charakteryzowało niezwykłe bogactwo i różnorodność typów szat. Prezentowane ubiory obejmujące szaty męskie, jak i kobiece oraz akcesoria stroju dziecięcego znakomicie odzwierciedlają tę rozmaitość.
Wraz z objęciem władzy przez dynastię mandżurską w Chinach w 1644 roku pojawił nowy typ ubioru. Przede wszystkim zmienił się krój szat oficjalnych i półoficjalnych, które nosili zarówno Mandżurowie, jak rodowici Chińczycy Han. Wprowadzono typ szat, których elementy nawiązywały do tradycji mandżurskiej. Szaty zapinano wzdłuż prawej strony ciała. Posiadały one dodatkowo rozcięcia w dolnej części – cztery przysługiwały Mandżurom, natomiast Hanowie mieli prawo do dwóch rozcięć w dolnej części szaty smoczej. Zasadniczo zmienił się kształt rękawów – dotychczasowe długie i szerokie zastąpiono wąskimi. Zyskały one również bardzo charakterystyczny podział na trzy części, z których górna została zintegrowana z korpusem szaty. Część środkową stanowiło przedramię w kolorze ciemnogranatowym. Z kolei zakończenie stanowił mankiet w kształcie końskiego kopyta matixiu, który zachodził na dłoń. Mandżurowie jako lud wędrowny, koczowniczy nosili szaty o kroju odpowiednim do jazdy konnej. Mankiet matixiu miał osłaniać dłoń, natomiast rozcięcia u dołu szaty z przodu, z tyłu oraz po bokach ułatwiały dosiadanie konia.
Kompletny strój składał się ponadto z płaszcza bufu z emblematem buzi, kołnierza piling, nakrycia głowy z klejnotem ji guan, naszyjnika chao zhu, pasa jiao dai oraz butów z wysokimi cholewkami.
Szaty kobiet mandżurskich różniły się od ubioru kobiet narodowości Han. Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, że w stroju damskim obie nacje zapożyczały od siebie wzajemnie pewne elementy. Dobrym przykładem są szerokie rękawy szat, charakterystyczne dla strojów kobiet Han, a zaadaptowane przez Mandżurki do nieformalnego strojucodziennego. Zasadnicza różnica polegała jednak na długości szaty i szerokości rękawa. Mandżurki nosiły długie stroje o wąskich rękawach, natomiast kobiety Han ubierały krótkie kaftany o szerokich rękawach oraz spódnice.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że tradycja krępowania stóp dotyczyła tylko kobiet narodowości Han. Powodowało to konieczność szycia dla nich specjalnych bucików.
Opracowanie: Beata Pacana – adiunkt, kierownik Działu Sztuki Dalekiego Wschodu MNK.
Szata męska półoficjalna longpao z motywem ośmiu pięciopalczastych smoków Epoka Qing, XIX w. Jedwab, złota nić, broszowanie. Męska szata, tzw. smocza, jest częścią tradycyjnego stroju półoficjalnego jifu, utrzymanego w stylu mandżurskim. Noszenie takiego ubioru przysługiwało cesarzowi, jego najbliższej rodzinie oraz przedstawicielom klasy urzędniczej. Członkowie administracji cesarskiej, zwani przez Europejczyków mandarynami, nosili szaty w kolorze ciemnoniebieskim.
Leon Wyczółkowski, Portret Feliksa Jasieńskiego w błękitnym kaftanie, własność: MNKLongpao ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie należało do wybitnego kolekcjonera, Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego, który w tej właśnie szacie został sportretowany przez Leona Wyczółkowskiego.
Emblemat mandaryński buzi urzędnika cywilnego z wizerunkiem żurawia Epoka Qing, 2 poł. XIX w. Emblematy z wizerunkiem żurawia przysługiwały urzędnikom cywilnym, którzy zdając wielostopniowe egzaminy, osiągnęli najwyższą rangę. Szczególną uwagę warto zwrócić na wyjątkowo cenne tło tego emblematu. Jego zielona powierzchnia, połyskująca metalicznym baskiem, została utkana z pawich piór.
Emblemat mandaryński buzi urzędnika cywilnego z wizerunkiem dzikiej gęsi Epoka Qing, 1 poł. XIX w. Jedwab, złota nić, haft. Ten cenny emblemat należący do urzędnika cywilnego czwartej rangi, pochodzący ze schyłkowego okresu panowania dynastii mandżurskiej, został ozdobiony licznymi symbolami szczęścia i długowieczności. Został on wykonany w technice haftu kładzionego metalową nicią o jedwabnym rdzeniu. Technika ta, pochodząca z czasów starożytnych, polegała na kształtowaniu wzoru z połączonych złotych sznureczków, przymocowywanych do tkaniny jedwabną przędzą.
Szata kobieca, ślubna mangao Epoka Qing, 2 poł. XIX w. Prezentowany typ szaty, zakładany z okazji ślubu oraz oficjalnych ceremonii, przysługiwał żonie chińskiego urzędnika, który posiadał odpowiednią rangę. Jej czerwony kolor symbolizuje pomyślność, podobnie jak liczne nietoperze i symbole taoistyczne.
Szata kobieca magua Epoka Qing, XIX w. Głównym motywem stroju jest osiem medalionów z haftowanymi scenami dworskimi w pejzażu. Wśród przedstawień obserwujemy m.in. grę na lutni sanxian wędkowanie, zabawę latawcem, układanie wierszy. Uwagę zwraca dekoracyjny kołnierz yunjian w kształcie stylizowanych obłoków.
Szata kobieca ao Epoka Qing, 2. poł. XIX w. Kobiecą, codzienną szatę zdobi motyw Czterech Szlachetnych – roślin symbolizujących pory roku. Na dwubarwnym, niebiesko-różowym, adamaszku widać gałązki kwitnącej śliwy, która odnosi się do wiosny, kwiaty storczyka symbolizujące lato, chryzantemę – kwiat jesieni oraz bambus reprezentujący zimę. Peonia, która pojawia się w tym zestawie, jest uznawana w Chinach za królową kwiatów i odnosi się do kobiecego piękna.
Szata kobieca changyi Epoka Qing, 1 poł. XIX w. Jedwab, guzy miedziane, złocone, haft, aplikacja. Głównym motywem dekoracyjnym tej szaty są kwiaty storczyka i motyle. Chińczycy cenili kwiaty storczyka za ich subtelny zapach i elegancję. Łączyli je z takimi pojęciami, jak miłość, piękno i płodność oraz cechami cnoty i moralnej doskonałości. Motyw stu motyli, symbolizujący sto błogosławieństw, był ulubionym wzorem szat ostatniej cesarzowej Cixi (1834–1908).
Spódnica qun Epoka Qing, XIX w. W kolekcji MNK znajduje się spódnica wykonana z jedwabnej gazy, tkanej we wzór swastyk i piwonii. Dekorują ją czarne lamówki i hafty w odcieniach koloru niebieskiego sanlan z motywami storczyków, motyli i nietoperzy. Na przednim i tylnym panelu spódnicy umieszczono haftowany pejzaż wodny z parą kaczek mandarynek wśród lotosów, piwonii i owoców granatu.
Spódnica qun Epoka Qing, XIX w. W kolekcji MNK znajduje się spódnica wykonana z jedwabnej gazy, tkanej we wzór swastyk i piwonii. Dekorują ją czarne lamówki i hafty w odcieniach koloru niebieskiego sanlan z motywami storczyków, motyli i nietoperzy. Na przednim i tylnym panelu spódnicy umieszczono haftowany pejzaż wodny z parą kaczek mandarynek wśród lotosów, piwonii i owoców granatu.
Para butów dziecięcych Epoka Qing, XIX w. Jedwab, bawełna, złota nić, skóra, szkło, haft, aplikacja W Chinach buty dziecięce były ozdabiane dobrowróżebnymi wizerunkami tygrysów czy lwów (shizi), które miały chronić przed złymi demonami. Wyraźnie zaznaczano zwłaszcza oczy i uszy – te części ciała, dzięki którym zwierzęta rozpoznawały niebezpieczne moce. Podobnymi motywami ozdabiano również nakrycia głów i całe szaty dziecięce, zwłaszcza w okresie Nowego Roku lub innych ważnych świąt.
Medalion z szaty urodzinowej Epoka Qing, kon. XIX w. Jedwab, technika kesi Wizerunek żurawia z gałązką brzoskwini oraz symbole taoistyczne to popularne symbole długowieczności i pomyślności. Stroje zdobione takimi motywami zakładano z okazji obchodzenia rocznicy urodzin.
