Patrząc na drzeworyty, miedzioryty, akwaforty i litografie z wizerunkami, próbujemy odnaleźć ukrytą w nich prawdę o twórcach oraz czasach, w których żyli i pisali. Sportretowani autorzy ukazani są nie tyle przez pryzmat swoich dzieł, ile przede wszystkim poprzez swoją fizyczność, odzwierciedlającą ich rzeczywisty lub imaginacyjny wygląd. Często przedstawienia te uzupełniane były dodatkowymi danymi biograficznymi, jak choćby wiek portretowanego, bądź wierszami sławiącymi wielkość dokonań autora, zaś dołączony do wizerunku przedmiot symbolizował jego profesję, a herb świadczył o szlacheckim pochodzeniu. Niekiedy podobizny twórców odnajdujemy na ozdobnych kartach tytułowych, na przykład przedstawione w medalionie popiersie sławnego włoskiego poety Torquato Tasso, wieńczące architektoniczne obramowanie tytułu pięknej edycji jego poematu Jerozolima wyzwolona z 1590 r. Niektóre ryciny ukazują autora dzieła podczas pracy, na przykład Erazma z Rotterdamu, sławnego niderlandzkiego humanistę, piszącego gęsim piórem w otoczeniu ksiąg, czy Jacoba de Wilde, holenderskiego kolekcjonera monet, gemm i medali starożytnych żyjącego w XVII i na początku XVIII w., przedstawionego z numizmatami w dłoni na tle biblioteki.

Postać sławnego gdańskiego siedemnastowiecznego astronoma Jana Heweliusza ukazana została na wspaniałym miedziorytniczym portrecie, wykonanym przez Jeremiasza Falcka, wybitnego ówczesnego gdańskiego rytownika. Miedzioryt ten został zamieszczony w dziele Heweliusza z 1647 r. opisującym księżyc. Widzimy także astronoma wraz z żoną podczas obserwacji i pomiarów astronomicznych, których dokonywali wspólnie w zbudowanym przez Heweliusza obserwatorium, na dachach jego kamienic. Para ukazana została na miedziorycie zamieszczonym w Machina Coelestis, dziele Heweliusza z 1673 r.

Portrety mogły także wprowadzić czytelnika w błąd. Tak jest w przypadku wizerunków Jana Kochanowskiego. Najsławniejszy polski poeta doby renesansu jest na wystawie zaprezentowany niestereotypowo, bo poprzez wizerunki mylnie uznane za jego podobizny. W Gnieździe cnoty Bartosza Paprockiego z 1578 r. znajduje się drzeworyt uchodzący za domniemany portret Jana Kochanowskiego, którego autentyczność podawana jest jednak w wątpliwość. Z kolei w dwóch dziewiętnastowiecznych edycjach dzieł poety, z 1803 i 1835 r., zamieszczone zostały portrety, które w rzeczywistości przedstawiają Piotra Kochanowskiego, bratanka Jana, także poetę.

Stare księgi to nie tylko materialne efekty twórczości różnych autorów, pomniki ich myśli, dokonań i odkryć po raz pierwszy przedstawione w druku. To niekiedy również możliwość bliższego poznania postaci twórców. Suche dane biograficzne zyskują twarz swojego bohatera, w którą możemy spojrzeć dzisiaj także i my.

Kurator i koordynator wystawy: Iwona Długopolska