ODWILŻ 56 – CRACOVIA 65. WYSTAWA ARCHITEKTURY WITOLDA CĘCKIEWICZA

W 1956 roku wróciłem z miesięcznego pobytu we Francji i przez tydzień nie wychodziłem z domu, bo nie mogłem pogodzić się z rzeczywistością, w której musiałem żyć. Wyjazd uświadomił mi, że może być inny świat, a ja mogę w tworzeniu tego nowego świata współuczestniczyć. – tak Witold Cęckiewicz wspomina moment przełomu w swoim myśleniu o architekturze.

Polityczna odwilż – reakcja na bankructwo systemu stalinowskiego oraz wybuch społecznego niezadowolenia – przyniosła złagodzenie represji i pobudzenie życia kulturalnego. Po wydarzeniach Października 1956 roku, które wyniosły do władzy Władysława Gomułkę, architekci z ulgą zerwali z estetycznym dogmatyzmem socrealizmu i zwrócili się w stronę form nowoczesnych.

Ten przełom jest punktem wyjścia wystawy zorganizowanej w gmachu dawnego hotelu Cracovia (obecnie oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie). Główną osią pokazu będą dokonania Witolda Cęckiewicza – jednego z najważniejszych architektów polskiego powojennego modernizmu – z okresu dwóch dekad następujących po odwilży. Cęckiewicz w 1965 roku zaprojektował hotel Cracovia zaliczany – wraz z towarzyszącym mu kinem Kijów – do czołowych osiągnięć polskiej architektury lat 60. Zespół ten stanowi architektoniczny odpowiednik najciekawszych dzieł w polskiej kulturze tego okresu, rozkwitającej na fali odwilżowych przemian i zasilanej prądami kulturowymi z Zachodu, przenikającymi przez nie do końca szczelną "żelazną kurtynę".

Architektura Witolda Cęckiewicza zostanie pokazana za pomocą makiet architektonicznych i niepublikowanych dotąd materiałów archiwalnych – rysunków technicznych i fotografii. Projekty architekta będziemy mogli zobaczyć na kartach publikacji z epoki oraz we fragmentach filmów i kronik filmowych. Nie będzie to jednak typowa wystawa architektoniczna, ale wielowątkowa narracja pokazująca konteksty kulturowe, polityczne, ekonomiczne i społeczne PRL-u lat 50. i 60. Celem jest zobrazowanie sprzeczności poodwilżowego przełomu. Z jednej strony definiuje go erupcja artystycznych dokonań najwyższej próby we wszystkich dziedzinach sztuki. Z drugiej – jego ramy określa polityczne tło, jakim była epoka partyjnego przywództwa Władysława Gomułki. Początek wyznaczyła nadzieja odwilży, a koniec – wydarzenia Marca ’68 i masakra na Wybrzeżu w grudniu ’70 roku. Te sprzeczności tkwią także w architekturze tego okresu. Cracovia, w momencie swojego powstania najnowocześniejszy hotel w Polsce, modernistyczne dzieło architektury wypełnione nowoczesnym wzornictwem, była jednocześnie miejscem, w którym służby specjalne prowadziły tajną inwigilację, a zdobycie aluminium tworzącego konstrukcje spektakularnej ściany kurtynowej budynku wymagało negocjacji z przedstawicielami aparatu partyjnego.

Historię Cracovii chcemy także pokazać poprzez pamiątki zgromadzone przez kilka dekad funkcjonowania hotelu przez jego pracowników, gości, mieszkańców Krakowa. Wystawa poświęcona architekturze Witolda Cęckiewicza zbiega się czasowo z obchodami 50-lecia otwarcia kina Kijów, współtworzącego razem z dawnym hotelem jedno architektoniczne założenie. Część wydarzeń programu towarzyszącego wystawie odbędzie się na terenie kina.

Zwieńczeniem pokazu będzie prezentacja najbardziej spektakularnego przykładu powojennego polskiego modernizmu – Ambasady PRL w New Delhi, zaprojektowanej przez Cęckiewicza wraz ze Stanisławem Deńko. Ta imponująca rzeźbiarska struktura pokazuje imponujące zdobycze technologiczne państwa w kontekście postkolonialnych, gdzie wysublimowane betonowe struktury realizowano w sposób niemal chałupniczy.

Instytut Architektury – zajmuje się propagowaniem bezinteresownego myślenia na temat przestrzeni poprzez promowanie edukacji architektonicznej, popularyzację architektury nowoczesnej, organizowanie interdyscyplinarnych wystaw o architekturze i działalność wydawniczą. Założony w 2011 roku w Krakowie IA wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie zorganizował wystawy: "Za‑mieszkanie 2012. Miasto ogrodów, miasto ogrodzeń" (2012) i "Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko‑Bohusza" (2013). W 2014 roku kuratorzy z Instytutu Architektury we współpracy z Jakubem Woynarowskim przygotowali pokaz "Impossible Objects" w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury w Wenecji. W 2016 roku fundacja była współorganizatorem, a jej zespół współkuratorował wystawę "Wreszcie we własnym domu". Dom polski w transformacji w ramach 8. edycji festiwalu WARSZAWA W BUDOWIE.

Projekt dofinansowany ze środków Gminy Miejskiej Kraków

Kuratorzy: Instytut Architektury: Dorota Jędruch, Marta Karpińska, Dorota Leśniak-Rychlak, Michał Wiśniewski
Współpraca kuratorska: Kacper Kępiński, Agata Wiśniewska, Kamila Twardowska
Organizator: Instytut Architektury
Współorganizatorzy: Muzeum Inżynierii Miejskiej, Muzeum Narodowe w Krakowie
Partnerzy: Muzeum Historii Fotografii, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Aranżacja: Maciej Siuda
Projekt graficzny wystawy: Wojciech Kwiecień-Janikowski, Kuba Sowiński
Produkcja: Małgorzata Dziedzic, Izabela Wałek