Konserwacja pantofelka ze zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich
-
W Pracowni Konserwacji Tkanin i Ubiorów MNK wykonano konserwację zabezpieczającą pantofelka ze zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich. Prezentujemy krótką historię tego niezwykłego obiektu, którą przygotowała opiekunka kolekcji rzemiosła artystycznego Muzeum Książąt Czartoryskich - Elżbieta Musialik:
„W minionych epokach strój oraz jego akcesoria charakteryzowała niezwykła dekoracyjność i precyzja wykonania, odzwierciedlając status i pozycję społeczną noszącego. W wieku XVIII ubiory stały się wyjątkowo zdobne – obfite suknie przykrywające rozbudowane stelaże, haftowane szustokory i wykwintne peruki dopełniały również inne akcesoria – rękawiczki, torebki, a w końcu obuwie – pantofelki na niewielkich obcasikach wyszywane złotymi i srebrnymi nićmi czy perłami nosiły zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Wiele takich obiektów zachowało się w zbiorach muzealnych na całym świecie, w tym także w kolekcji książąt Czartoryskich. Wśród kilku egzemplarzy osiemnastowiecznego obuwia, pojedynczy pantofelek wydaje się szczególnie intrygujący. Niewielkich rozmiarów (mierzący zaledwie 11 cm długości) bogato haftowany złotą nicią trzewiczek należeć miał, według katalogu Domu Gotyckiego w Puławach, do „Xięzniczki de Hesse”. Jeszcze jako para, pantofelki miały służyć księżniczce w dniu ślubu z księciem saskim. Księżna Izabela Czartoryska pisząc notę w katalogu Domu Gotyckiego stwierdziła, że rozmiar pantofelka wskazuje, iż jego właścicielka musiała mieć wówczas około ośmiu lat.
Pantofelek w kolekcji Czartoryskich wykonany został ze skóry i kremowego atłasu, na którym wyhaftowano srebrną nicią stylizowane motywy roślinne. Jego kształt oraz dekoracja wskazują, że powstał on najpewniej w pierwszej połowie wieku XVIII, a być może jeszcze w pierwszej ćwierci tego stulecia. Analogiczne obuwie nosiła arystokracja w niemal całej Europie, jednak najprawdopodobniej typ ten powstał we Francji na przełomie wieków XVII i XVIII. Charakterystyczny, wygięty obcasik usytuowany bezpośrednio pod piętą nazywany był „francuskim”, „Louis”, na cześć króla Francji Ludwika XIV, a czasem także „Pompadour” w nawiązaniu do tytułu metresy króla Ludwika XV. Wygięty obcas powodował, że buciki wydawały się niewielkie i eleganckie, ale w rzeczywistości były one raczej mało wygodne i chybotliwe. Wyjątkowo niewielki rozmiar bucika może wskazywać, że noszony był, jak wskazywała Izabela Czartoryska, przez dziewczynkę, lub, co równie prawdopodobne – stanowił część ubioru lalki. W muzeach i kolekcjach prywatnych zachowały się, aczkolwiek bardzo nielicznie, pantofelki i trzewiki zbliżone do bucika z kolekcji Czartoryskich, które określone zostały jako akcesoria stroju osiemnastowiecznych lalek. Za tym, że nasz bucik mógł być „noszony” przez lalkę, świadczy nie tylko malutki rozmiar, ale również zupełnie niezużyta podeszwa.
Pantofelek podarowany został do zbiorów puławskich przez Helenę z Przeździeckich Radziwiłłową (1753–1821), pozyskany przez nią z Drezna z kolekcji „Pani Grafowey Moszyńskiej” czyli Fryderyki Aleksandry Moszyńskiej (1709–1784), nieślubnej córki króla Augusta II Mocnego i Anny Konstancji von Brockdorff hrabiny Cosel”.
Po konserwacji zabezpieczającej pantofelka, jego stan w ocenie konserwatorów jest na tyle dobry, że pozwala na ekspozycję w gablocie w Gabinecie Ciekawości w Klasztorku Muzeum Książąt Czartoryskich przy ul. Pijarskiej 15 w Krakowie.Tekst: Elżbieta Musialik – opiekunka kolekcji rzemiosła artystycznego Muzeum Książąt Czartoryskich – oddziału MNK;
Konserwacja obiektu i zdjęcia konserwatorskie: Joanna Zawierucha-Gomułka – Pracownia Konserwacji Tkanin i Ubiorów MNK;
Zdjęcia: Kacper Trzmiel - Pracownia Digitalizacji MNK -
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
-
Pobierz zdjęcie
