Rembrandt. Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem

Pokaz obrazu "Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" wybitnego holenderskiego artysty Rembrandta Harmenszoona van Rijna (1606–1669).

"Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" z 1638 roku to jeden z kilku zaledwie znanych nam, zachowanych, samodzielnych olejnych pejzaży Rembrandta van Rijn, a zarazem jedno z najcenniejszych dzieł sztuki europejskiej w polskich zbiorach. Artysta sięgnął do chrystusowej przypowieści opisanej w Ewangelii św. Łukasza (10;30-36):
Pewien człowiek schodził z Jerozolimy do Jerycha i wpadł w ręce zbójców. Ci nie tylko, że go obdarli, lecz jeszcze rany mu zadali i zostawiwszy na pół umarłego, odeszli. Przypadkiem przechodził tą droga pewien kapłan; zobaczył go i minął. Tak samo lewita, gdy przyszedł na to miejsce i zobaczył go, minął. Pewien zaś Samarytanin, będąc w podróży, przechodził również obok niego. Gdy go zobaczył, wzruszył się głęboko: podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem; potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i pielęgnował go.

Na pierwszym planie po prawej stronie, na drodze biegnącej skrajem lasu, widoczny jest miłosierny Samarytanin sadowiący na koniu półnagiego rannego człowieka. Obserwują ich przestraszeni, tulący się do siebie, kobieta i mężczyzna, którzy byli prawdopodobnie świadkami napadu. Umieszczona na pierwszym planie grupa potężnych dębów, pod którymi widoczny jest myśliwy z chłopcem, polujący na ptaki, dzieli obraz na dwie części. Po lewej stronie oświetlona słońcem rozległa równina zamknięta odległymi wzgórzami z orientalnym miastem i wiatrakami holenderskimi na murach (zapewne biblijne Jerycho). Na zakręcie drogi za wodospadem, można rozróżnić dwie małe sylwetki kapłana i lewity oraz karetę bogacza zaprzężoną w cztery białe konie, którzy obojętnie minęli cierpiącego człowieka.

Głównym tematem obrazu jest jednak nie tyle krajobraz, ale raczej miłość bliźniego i miłosierdzie. Rembrandt nie tylko ukazał epizod biblijny na tle pejzażu, ale bardzo ściśle powiązał go z tym pejzażem, a zmiany zachodzące w naturze odzwierciedlają to, co dzieje się w świecie ludzkim. Wiatr przepędza ciemne burzowe chmury odsłaniając niebieskie niebo. Burza i ciemność, będące symbolami zła, przemijają, a na równinę padają pierwsze promienie słońca, które symbolizują dobro. Podobnie dzieje się w świecie ludzkim - obojętność i brak zainteresowania drugim człowiekiem, przełamane zostały przez miłosierny czyn dobrego Samarytanina. W obrazie tym występują zarówno elementy biblijne (postaci kapłana i lewity, orientalne miasto, palma na skraju lasu), jak elementy holenderskiej XVII-wiecznej rzeczywistości (wiatraki na murach miasta, kareta). W ten sposób artysta położył nacisk na trwałość biblijnego przekazu o miłości bliźniego i miłosierdziu, których wagę podkreślał w swoim nauczaniu Chrystus i które stanowią istotę człowieczeństwa, aż po czasy nam współczesne.

Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem to wspaniały barokowy obraz, w którym dramatyzm sytuacji podkreślony został poprzez silne kontrasty światła i cienia i który zarazem odznacza się również bogatą, zróżnicowaną fakturą.

Obraz został zakupiony w Paryżu przez francuskiego malarza Jana Piotra Norblina w 1774 roku i przywieziony przez niego do Polski, gdzie artysta przybył na zaproszenie rodziny Czartoryskich. Około 1813 roku trafił do ich zbiorów w Domu Gotyckim Puławach.