Nie tylko „Wesele” Plakaty związane z twórczością Stanisława Wyspiańskiego Dydo Poster Collection

Stanisław Wyspiański, którego niedawne 150. urodziny pragniemy uczcić wystawą poświęconych mu plakatów, uznawany jest przez znawców sztuki za ojca nowoczesnego polskiego plakatu artystycznego. Plakat jego autorstwa, zapowiadający odczyt Stanisława Przybyszewskiego połączony z przedstawieniem Wnętrze, został uznany w tamtych czasach za prekursorski. Obecnie pracę można oglądać na wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Niestety plakat ten jest jedynym dziełem tego typu w ogromnym dorobku artystycznym Wyspiańskiego. Do swoich licznych dramatów nie zaprojektował plakatów. Teatr posługiwał się z reguły literniczym afiszem i okazuje się, że trudno pokazać przykłady plakatów poświęconych temu genialnemu artyście zarówno sprzed I Wojny Światowej, jak i okresu międzywojennego. Kazimierz Sichulski, który studiował malarstwo w krakowskiej ASP między innymi pod okiem Wyspiańskiego, poświęcił mistrzowi swoją litograficzną pracę w 1908 roku wykonaną na potrzeby „Wieczoru Wyspiańskiego” zorganizowanego  w Filharmonii Lwowskiej w 1. rocznicę śmierci artysty. Plakat ten również znajduje się w zbiorachMuzeum Narodowego w Krakowie.

Okres międzywojenny charakteryzuje się znikomą liczbą znaczących plakatów teatralnych. Jedyny ze starszych, który miałem w swojej kolekcji, poświęcony „Wielkiej Uroczystości w Krakowie w hołdzie Wieszczowi Niepodległej Polski”, zaginął w czasie wystawy w 2000 roku w PWST.

Dopiero po II Wojnie Światowej nastąpił rozkwit plakatu kulturalnego w tym również teatralnego. Pojawiły się plakaty do dramatów Stanisława Wyspiańskiego. Jednym z pierwszych jest plakat Henryka Tomaszewskiego z 1944 dla Teatru Wojska Polskiego do spektaklu „Wesele”. W kolejnych latach powstały plakaty dla teatrów w całej Polsce. Na wystawie zaprezentowane są plakaty teatralne m.in. z Warszawy, Krakowa, Katowic, Gdańska, Lublina i Poznania.

Akropolis, Cyd, Klątwa, Sędziowie, Kroniki Królewskie, Legenda, Legion, Noc Listopadowa, Powrót Odysa, Protesilas i Laodamia, Warszawianka, Wesele, Wyzwolenie to tytuły najczęściej granych dramatów, które przewijają się na wystawie.

Poza plakatami teatralnymi pokazujemy plakaty związane z Wyspiańskim zaprojektowane do wydarzeń lub wystaw z nim związanych. Również plakaty filmowe. Łącznie to niemal 70 prac autorstwa blisko czterdziestu artystów wszystkich pokoleń ostatniego półwiecza. Począwszy od najstarszych twórców „polskiej szkoły plakatu”, wspomnianego już Henryka Tomaszewskiego, Waldemara Świerzego, Jana Lenicę, Jana Młodożeńca, Tadeusza Grabowskiego, Macieja Urbańca. Poprzez ich młodszych  kolegów, Jerzego Czerniawskiego, Eugeniusza Geta Stankiewicza, do aktualnie projektujących Romana Kalarusa, Tomasza Bogusławskiego, Macieja Szymanowicza czy Joanny Górskiej i Jerzego Skakuna.

Kurator: Krzysztof Dydo

Autor plakatu do wystawy: Wiesław Grzegorczyk