Idź do treści strony
Dostępny dla niepełnosprawnych wzrokowo Przewijak Kawiarnia Dostępny dla niepełnosprawnych słuchowo facebook flickr googleplus instagram pinterest searchsearch twitterwifi Zakaz fotografowania youtube wheelchair Listgridheart LOGO kir Calendar Calendar Calendar Logo

Biblioteka Książąt Czartoryskich

Biblioteka Książąt Czartoryskich

Księgozbiór

Księgozbiór Czartoryskich, stanowi trzon kolekcji bibliotecznej. Zbiór liczy obecnie ponad 231.000 woluminów, na który składają się: starodruki (w tym inkunabuły i cimelia), druki nowe (w tym druki ulotne i muzykalia), czasopisma, kartografia i kalendarze. Wiele z nich to wydania bibliofilskie, unikaty i druki bardzo rzadkie, posiadające cenne oprawy.

Wśród 333 inkunabułów do szczególnie wartościowych należy zbiór druków sewilskich Stanisława Polaka (14 woluminów) oraz dzieła wędrownego drukarza z Bawarii Kaspra Straubego, działającego w Krakowie. Inkunabuły reprezentowane w bibliotece to najczęściej druki religijne, teologiczne, liturgiczne, prawnicze, filozoficzne a także historyczne i geograficzne. Niektóre z nich posiadają ręczne wielobarwne zdobienia, co stanowi ich dodatkową wartość.

Cimelia to zespół obejmujący 2600 poloników szesnastowiecznych. W skład tej kolekcji wchodzą druki wydane na terenach historycznie należących do Polski oraz Polski dotyczące. Wśród skarbów księgozbioru wymienić należy dzieło Mikołaja Kopernika: De revolutionibus... w oprawie z biblioteki króla Zygmunta Augusta, dzieła Macieja Miechowity i Marcina Kromera będące pierwszymi wykładami na temat historii Polski, Statuty Jana Łaskiego, które można uważać za pierwszą konstytucję, dzieła Stanisława Orzechowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego dające wykładnię teorii renesansowego społeczeństwa. Wśród poloników XVI wieku jest wiele unikatów i egzemplarzy o dużych walorach artystycznych.

W zbiorze map i atlasów na szczególne wyróżnienie zasługuje atlas factice Antonia Lafreri, rękopiśmienna kolorowana mapa Ukrainy Guillaume Beauplana oraz mapa Chin z 1605 roku. Ważną część zbiorów stanowią plany i widoki miast oraz plany fortyfikacyjne i batalistyczne.

Wśród 5660 roczników kalendarzy do najcenniejszych należą XVIII-wieczne kalendarzyki polityczne, między innymi Kolęda warszawska czy Kalendarz polityczny dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Ważnych informacji dotyczących problemów emigracji i sprawy polskiej w latach 1800-1918, dostarcza zbiór druków ulotnych opracowanych przedmiotowo. Wyodrębnione w osobnym katalogu wraz z dostępnymi jedynie poprzez katalog alfabetyczny, stanowią ok. 20 tys. jednostek.

Bardzo cenny jest również zbiór czasopism liczący około 3800 tytułów, obejmujący periodyki polskie i obce, wydawane od XVII wieku do czasów współczesnych. Najstarszą pozycją jest "Gazette de France" z lat 1635-1684, będąca zbiorem gazet francuskich, złączonych jedną oprawą na początku XIX wieku. Dobrze reprezentowane są czasopisma z XVIII i XIX wieku, wśród których znajdują się tytuły francuskie, niemieckie, angielskie oraz polskie. Wśród prasy polskiej z XVIII wieku warto wymienić między innymi "Gazety Polskie", "Monitor", "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne". Szczególnego znaczenia nadaje kolekcji zbiór czasopism oraz gazet krajowych i emigracyjnych, pochodzących z XIX wieku. Na uwagę zasługuje chociażby kompletne wydanie dziennika krakowskiego "Czas", wychodzącego w latach 1848-1939, który w formie zdigitalizowanej jest dostępny na stronie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Muzykalia (druki i zapisy rękopiśmienne) kolekcjonowane przez kilka wieków przez miłośników muzyki, głównie przez rodzinę Czartoryskich, tworzą zbiór o bardzo zróżnicowanym spektrum. Obejmują wszystkie gatunki i formy muzyki świeckiej i religijnej, polskiej i zagranicznej znane od XIII wieku po wiek XX. Punktem ciężkości zbioru jest europejska, salonowa muzyka fortepianowa XIX wieku.

Księgozbiór Czartoryskich uzupełniany jest systematycznie, dotyczy to wydawnictw ciągłych: periodycznych, seryjnych, zbiorowych a także wydawnictw zwartych mieszczących się w profilu zbiorów, dotyczących kolekcji Biblioteki i Muzeum Książąt Czartoryskich.


Archiwum i Zbiór Rękopisów

U początków archiwum i kolekcji rękopiśmiennej Czartoryskich leżała chęć dokumentowania własnej działalności publicznej członków rodu, względy prawne związane z prowadzeniem spraw sądowych i posiadaniem dokumentów pozwalających na legitymowanie się nimi przed trybunałami, pasja kolekcjonerska oraz chęć stworzenia warsztatu pracy dla historyków.

Dział obejmuje ponad 14.000 jednostek sygnaturowych zawierających dziesiątki tysięcy dokumentów w formie luźnej lub oprawnej.

Wyróżnić w nim można następujące grupy archiwaliów:

  • traktaty i dokumenty państwowe, akta sejmowe i sejmikowe, inwentarze Skarbu Koronnego, archiwum gabinetowe Stanisława Augusta, kopie dokumentów do historii Polski tzw. Teki Naruszewicza i Acta Tomiciana oraz Archiwum Hotelu Lambert, rękopisy średniowieczne, w tym iluminowane (polskie i obce), Autografy sławnych ludzi od średniowiecza po wiek XIX
  • dokumenty prywatne rodziny Czartoryskich
  • dokumenty związane z działalnością gospodarczą w latyfundiach Czartoryskich na obszarze całej Rzeczpospolitej
  • dokumenty do dziejów muzeum i biblioteki od XVIII-XX w.

Rękopisy opracowywane są zgodnie z obowiązującymi standardami opracowania rękopisów Biblioteki Narodowej, w formie drukowanych katalogów oraz katalogu komputerowego (w formacie MARC 21). Dotychczas ukazały się katalogi rękopisów dotyczące sygnatur 1-1681 (S. Kutrzeby, J. Korzeniowskiego), 1682-2000 (M. Kukiela i A. Homeckiego), 2001-2300 (J. Nowaka), 5214-5441 (J. Pezdy, J. Nowaka) oraz 2 tomy katalogu dyplomów pergaminowych (J. Tomaszewicz i W. Szelińskiej). Część cennych zachodnioeuropejskich rękopisów iluminowanych zostało opisanych w katalogu (B. Miodońskiej i K. Bałus) towarzyszącym wystawie Puławska kolekcja rękopisów iluminowanych księżnej Izabeli Czartoryskiej (2001 r.). Dalsze katalogi rękopisów czekają na publikację.

Kierownik: Paweł Wierzbicki
pwierzbicki@mnk.pl
Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce Prywatności
Akceptuję