Wyspiański. Trzecia odsłona wraz z pokazem dzieł z okresu paryskiego.

26.04-27.10.2024 Wyspiański. Trzecia odsłona wraz z pokazem dzieł z okresu paryskiego.

Oddział MNK Wyspiański mieści się w Starym Spichlerzu – XVIII-wiecznym budynku, który na przestrzeni lat pełnił funkcje m.in. spichlerza, fabryki, sklepu, siedziby Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej. Po roku 1945 został przejęty przez Muzeum, stając się na wiele lat magazynem dzieł sztuki, a w latach 2013–2021 – Ośrodkiem Kultury Europejskiej EUROPEUM, w którym pokazywano kolekcję malarstwa i rzeźby z XIV–XX wieku. Od grudnia 2021 roku jest miejscem prezentacji twórczości najwybitniejszego artysty Młodej Polski Stanisława Wyspiańskiego (1869–1907).

W oddziale prezentowanych jest blisko dwieście dzieł tego twórcy, z czego zdecydowaną większość stanowią prace pastelowe na podłożu papierowym. Jest to technika wrażliwa zarówno na mikroklimat i zanieczyszczenia, jak i na oddziaływanie światła. Z tego powodu w celu zapewnienia bezpieczeństwa zbiorów wystawa cyklicznie podlega zmianie. Obecna, trzecia odsłona zachowuje scenariusz poprzednich edycji, ale została uzupełniona o nowe prace artysty, w tym z kolekcji prywatnej.

Mowa o nieznanych w literaturze przedmiotu, nigdy wcześniej niepokazywanych szerokiej publiczności dziełach Stanisława Wyspiańskiego z kolekcji Ziyada Raoofa. Zespół liczy dwanaście prac, różnorodnych pod względem techniki i czasu powstania. Większość pochodzi z lat 1892–1893 – są to akademickie rysunki węglem i obrazy olejne (studia aktów) oraz portrety kobiet i mężczyzn powstałe w Paryżu, mieście, w którym w pełni objawiła się indywidualność młodego artysty. Dwie inne prace – przedstawiający postać mężczyzny pastel z 1897 roku oraz studium węglem popiersia aktorki Sulimy z 1901 roku – to portrety już w pełni dojrzałe, namalowane w rodzinnym Krakowie.

Ponadto wzorem poprzednich odsłon ekspozycji w oddziale MNK Wyspiański na parterze można zobaczyć portrety własne Wyspiańskiego, uzupełnione o wizerunki najbliższej rodziny – żony i dzieci, a także portrety przyjaciół, mecenasów i bliskich znajomych. Przestrzeń dopełniają widoki Krakowa: pejzaże tworzone z okna mieszkania przy ulicy Krowoderskiej i wnętrza ulic rodzinnego miasta.

Na pierwszym piętrze prezentowane są dzieła Stanisława Wyspiańskiego pogrupowane zgodnie z trzema najważniejszymi wątkami w jego twórczości, stąd te części wystawy noszą nazwy: „Żywioły”, „Wawel – dramat królów” i „Apollo-Chrystus”. Wokół nich budowana jest opowieść o artyście, który w swojej twórczości w nowatorski sposób podejmował problematykę narodową i religijną, odnosząc się do pamięci o historii i inspirując antykiem i średniowieczem. Najwybitniejsze prace Wyspiańskiego – m.in. projekt witraża Bóg Ojciec do zachodniego okna kościoła Franciszkanów w Krakowie i pastelowe projekty do dekoracji malarskiej tej świątyni, model Akropolis, projekty witraży do katedry na Wawelu, propozycje dekoracji, mebli i tkanin do gmachu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego i sali „Sztuki” w krakowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych – mają oryginalną formę artystyczną i wskazują na wielostronność działań twórczych artysty, od malarstwa przez sztukę stosowaną po architekturę.

W podziemiu budynku, w sali „Księgi moje”, jest m.in. pokazywany księgozbiór Stanisława Wyspiańskiego, z jego odręcznymi notatkami, oraz pierwodruki wydań jego dramatów, a także utworów innych autorów, do których artysta wykonał okładki i ilustracje. Obok, w przestrzeni „Metamorfozy”, można się zapoznać z teatraliami: plakatami do inscenizacji sztuk Wyspiańskiego, wybranymi zdjęciami i fragmentami filmów z najsłynniejszych inscenizacji oraz ekranizacji dzieł literackich artysty. Można również obejrzeć krótki film VR jemu poświęcony.

Słowa kluczowe:

Wyspiański, wystawa