Idź do treści strony
Dostępny dla niepełnosprawnych wzrokowo Przewijak Kawiarnia Dostępny dla niepełnosprawnych słuchowo facebook flickr googleplus instagram pinterest searchsearch twitterwifi Zakaz fotografowania youtube wheelchair Listgridheart LOGO kir Calendar Calendar Calendar Logo
Franciszek Starowieyski (1930–2009). Wirtuoz formy 10.09.2013-19.01.2014 Franciszek Starowieyski (1930–2009). Wirtuoz formy

Wystawa plakatów filmowych Franciszka Starowieyskiego, kiedyś jednego z najpopularniejszych polskich malarzy. Był rozpoznawalny przez szeroką publiczność dzięki charakterystycznemu stylowi oraz urokowi i łatwości nawiązywania kontaktu z widzami. Był przedstawicielem polskiej szkoły plakatu, któremu nowojorska MoMA urządziła wystawę prac.

Starowieyski był przykładem artysty totalnego, którego życie prywatne stanowiło część świadomie tworzonego mitu, rodzaj kreacji artystycznej. Urodził się w 1930 roku w Bratkówce na Podkarpaciu. Ośmioletniego chłopca uczył malowania Jan Cybis. W latach 1949–1952 Starowieyski studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, potem przeniósł się do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1955 roku, jako dyplom u Michała Byliny, przedstawił obraz zatytułowany "Starość", który został wystawiony na słynnej wystawie w Arsenale. W 1956 roku wykonał swój pierwszy plakat. Była to litografia na temat powstania węgierskiego, przedstawiająca gołąbka na niebieskim tle, ze łzą spływającą z oka. Plakat reprodukowano w wielu czasopismach na całym świecie. W 1959 roku zaprojektował plakat "Zbuntowana orkiestra" (prezentowany na wystawie) inspirowany surrealizmem.


Artysta powtarzał, że chciałby żyć trzysta lat wcześniej i od 1970 roku zaczął datować swoje prace trzy wieki wstecz. Fascynował go barok, manieryzm, secesja, surrealizm, kaligrafia, seks, śmierć i groteska. Starowieyski przybrał pseudonim Jan Byk. Kreując swój wizerunek, wykorzystywał zarówno swoje warunki fizyczne, jak i ziemiańskie pochodzenie. Był gawędziarzem, tworzył mity, miał kontrowersyjne poglądy i zwyczaje. Przez całe życie z pasją tworzył swoją słynną kolekcję starożytności. Pokazywał ją publiczności, tak jak kiedyś pokazywano Kunstkamerę – zbiór dekoracyjnych, czasem tajemniczych i egzotycznych obiektów. W 1971 roku powstał film Andrzeja Papuzińskiego zatytułowany Bykowi chwała, poświęcony sztuce artysty.

W 1974 roku Starowieyski wyjechał do Nowego Jorku na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej. Wielka pracownia na Manhattanie pozwoliła mu na realizację dużych formatów malarskich. W 1980 roku artysta wymyślił Teatr Rysowania. Zrealizował blisko trzydzieści seansów, podczas których na oczach widzów tworzył obrazy wielkich rozmiarów, dopełniane muzyką i tekstem literackim.


W 1981 roku Andrzej Wajda obsadził Starowieyskiego w roli Jacques-Louis Davida w filmie "Danton". W 1986 roku Museum of Modern Art w Nowym Jorku urządziło wystawę indywidualną prac Starowieyskiego. W zbiorach tego muzeum znajduje się plakat "Upiór z Morrisville", również prezentowany na wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie.

W 1998 roku w Brukseli, na ścianie polskiego przedstawicielstwa przy Unii Europejskiej, artysta namalował na zamówienie ówczesnego Ministra Spraw Zagranicznych RP Bronisława Geremka obraz "Divina Polonia rapta per Europa profana". Dzieło wywołało kontrowersje i obrosło anegdotami. Opowiadano, że pędząca na żelaznym byku (zgodnie z mitologią grecką powinna to być krowa) personifikacja Europy, miażdżąca grecką kolumnę, pierwotnie namalowana była w nieobyczajnym rozkroku i artysta był zmuszony zmienić układ jej nóg.


W 1999 roku, dziesięć lat przed śmiercią, artysta obliczył, że stworzył przeszło dwa tysiące obrazów i rysunków, pięćdziesiąt scenografii teatralnych i operowych oraz trzysta plakatów (nie licząc rysunków). Starowieyski tworzył plakaty reklamujące filmy oraz spektakle teatralne i operowe. Nie projektował prac politycznych ani komercyjnych. Zainteresowanie kulturą było specyficzną cechą polskiej szkoły plakatu. W Muzeum Narodowym w Krakowie pokazaliśmy 64 plakaty filmowe Starowieyskiego, głównie prace wczesne, z lat 50. i 60. XX wieku, z pozyskanej do zbiorów MNK kolekcji plakatów filmowych Konrada Pollescha. Plakaty były prezentowane w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku, w ramach cyklu Galeria Żywa, propagującego polską sztukę XX wieku.

Magdalena Czubińska
W ramach cyklu "Kolekcja +"

MNK Gmach Główny

al. 3 Maja 1, 30-062 Kraków Sala Koloryzm, Galeria Sztuki Polskiej XX wieku
  • poniedziałek: nieczynne
  • wtorek - niedziela: 10.00-18.00
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - dzieła
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Franciszek Starowieyski - przestrzeń wystawy
Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce Prywatności
Akceptuję