Chorągiew Carów Szujskich
II połowa XVII wieku, olej na jedwabnych adamaszkach, dwustronnie malowany.
Ten cenny obiekt znajduje się w zbiorach Książąt Czartoryskich od 1802 r. W 1991 r. został wycofany z ekspozycji ze względu na fatalny stan techniczny.

Konserwacja polegała na usunięciu starych XIX-wiecznych zabezpieczeń z kolagenowych błon, którymi obustronnie była podklejona chorągiew i pod wpływem których zabytek niszczał. Przeprowadzono konserwację zachowawczą malowidła po obu stronach i zdublowano całość przezroczystą tkaniną, która przejęła ciężar chorągwi i umożliwiła jej ponowną pionową ekspozycję w zmodernizowanej i specjalnie klimatyzowanej gablocie.

Jest to przykład interdyscyplinarnej konserwacji. Prowadziły ją dwa zespoły specjalistów: konserwatorzy tkanin pod kierunkiem Anny Prokopowicz i konserwatorzy malarstwa, których pracą kierowała Katarzyna Novljaković.

Praca została wyróżniona w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2002 z zakresu konserwacji.


Kazanie św. Jana Chrzciciela
Obraz Kazanie św. Jana Chrzciciela przypisany Pieterowi Brueghlowi mł. przez Klausa Ertza, badacza twórczości rodziny Brueghlów i fenomenu ich warsztatu, należy do cenniejszych obiektów kolekcji malarstwa zachodnioeuropejskiego w krakowskim Muzeum Narodowym. Jest jednym z dwóch obrazów tego autora w polskich zbiorach, obok Pejzażu zimowego z łyżwiarzami i pułapką na ptaki z Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Pieter Brueghel mł. zwany Piekielnym był najstarszym synem Pietera Bruegela st., a znany jest przede wszystkim jako naśladowca i kopista dzieł swojego ojca, wybitnego artysty niderlandzkiego z drugiej połowy XVI wieku. Pierwowzorem dzieła jest obraz Kazanie św. Jana Chrzciciela namalowany przez Pietera Bruegla st. w 1566 roku, który znajduje się w zbiorach Szépművészeti Múzeum w Budapeszcie. Kopie obrazów Pietera Bruegla wykonane przez jego syna są cenione przez historyków sztuki i wystawiane w muzeach na całym świecie jako przykłady niezwykłego warsztatu flamandzkich mistrzów.

Obraz Kazanie św. Jana Chrzciciela malowany jest temperą na gruntowanym, drewnianym podobraziu, sklejonym z czterech dębowych desek. W swojej ponad 400-letniej historii ulegał on uszkodzeniom i był wielokrotnie poddawany różnym zabiegom konserwatorskim. Z czasem bogata kompozycja powoli traciła swoją pierwotną urodę: obraz stawał się nieczytelny, miał liczne plamy pociemniałych retuszy, pokryty był warstwą pożółkłego, ciemnego werniksu i nie budził zachwytu zwiedzających Galerię Malarstwa Europejskiego.

W 2009 roku trafił do Pracowni Konserwacji Malarstwa w Muzeum Czartoryskich, gdzie w trakcie trwających ponad dwa lata prac usunięto stare, pociemniałe retusze, przemalowania i wadliwe uzupełnienia zaprawy, wykonano konsolidację pierwotnych warstw oraz korektę klejeń desek.
Konserwacji towarzyszyły badania naukowe, które umożliwiły rozpoznanie stanu zachowania oraz techniki malarskiej. Większość badań o nieinwazyjnym charakterze wykonano w LANBOZ-ie (Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych) MNK.

Dzięki wynikom specjalistycznych badań i obserwacjom obrazu podczas pracy, konserwatorzy rozpoznali technikę artysty – od zaprawy, rysunku, imprimatury, temperowego malowidła do laserunków olejno-żywicznych – co pozwoliło zrekonstruować warstwę malarską w sposób naśladujący autora i przywrócić utracone piękno dzieła.

Wykonawcy prac konserwatorskich: Katarzyna Novljaković, Anna Grochowska-Angelus, Małgorzata Chmielewska i Urszula Węgrzynowicz