Dział nowoczesnego polskiego malarstwa i rzeźby gromadzi w trzech poddziałach: malarstwo polskie XIX (ok. 1280), malarstwo XX i XXI wieku (ok. 3700 prac) oraz rzeźbę XIX, XX i XXI wieku (ok. 1720 prac zrealizowanych w różnych technikach).

Kolekcja malarstwa polskiego XIX wieku przechowywana jest w Sukiennicach. W jej skład wchodzą dzieła powstałe głównie w wieku XIX, ale również w 2 połowie wieku XVIII oraz na początku wieku XX. Początki kolekcji związane są z ofiarowaniem przez Henryka Siemiradzkiego obrazu Pochodnie Nerona w 1879 r. Wydarzenie to stało się impulsem, dzięki któremu kolejni artyści i osoby prywatne przekazywały do zborów muzeum kolejne dary.

W zbiorach poddziału znalazły się prace takich artystów jak: Franciszek Smuglewicz, Marcello Bacciarelli, Artur Grottger, Jan Matejko, Maurycy Gottlieb, Henryk Rodakowski, Witold Pruszkowski, Józef Chełmoński, Stanisław Witkiewicz. W ramach kolekcji s cenny jest zbiór prac Piotra Michałowskiego oraz Henryka Siemiradzkiego. Szeroko reprezentowana jest twórczość Aleksandra Kotsis, Aleksandra Gierymskiego. Dział posiada również zespół malarstwa portretowego XVIII-XIX wieku.

Szczególnie bogaty jest zbiór malarstwa i rzeźby okresu Młodej Polski odpowiadający podstawowym założeniom estetycznych i ideowych epoki. Obejmuje on dzieła najwybitniejszych artystów tego czasu: Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Olgi Boznańskiej, Jana Stanisławskiego, Witolda Wojtkiewicza, Wojciecha Weissa, Ferdynanda Ruszczyca oraz rzeźbiarzy Ludwika Pugeta, Konstantego Laszczki czy Wacława Szymanowskiego. Są to w większości dary osób prywatnych, w tym przede wszystkim Feliksa Mangghi Jasieńskiego, Erazama Barącza, Leona Kostki, czy Stanisława Tomkowicza. Bogaty zbiór obrazów trafił do kolekcji również dzięki zapisom testamentowym samych artystów lub ich rodzin.

Wśród dzieł z okresu dwudziestolecia międzywojennego ważny zespół tworzą dzieła członków grupy Formistów, w tym Stanisława Ignacego Witkiewicza - Witkacego, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Zbigniewa Pronaszki , Konrada Winklera. Dział II b posiada również w miarę reprezentacyjny zbiór polskiego koloryzmu – zarówno przedwojennego (prace m.in. Jana Cybisa, Rudzkiej Cybis, Waliszewskiego), jak i powojennego (A. Nacht Samborski, Józef Czapski).

Zbiory współczesnego malarstwa polskiego (po 1945 r.) stanowią w miarę pełny przegląd zjawisk w sztuce polskiej 2. połowy XX wieku. Szczególnie dobrze reprezentowani są artyści związani z krakowską ASP i krakowskim środowiskiem artystycznym. Są tu dzieła artystów związanych z Grupą Krakowską: Tadeusza Kantora, Jonasza Sterna, Marii Jaremy, Jerzego Nowosielskiego, Jerzego Beresia czy Adama Marczyńskiego. Efektownym uzupełnieniem jest unikatowa grupa monumentalnych prac malarskich i rzeźbiarskich związanych z wystawą w 1975 roku – „Widzieć i zrozumieć”.

W zbiorach Działu II ważne miejsce zajmuje d zespół prac artystów „pokolenia Arsenału” - Andrzeja Wróblewskiego, Jana Tarasina, Jana Szancenbacha, Andrzeja Strumiłło, Jana Lebensteina. Dobrze reprezentowani są członkowie grupy „Wprost”: Leszek Sobocki, Maciej Bieniasz, Zbylut Grzywacz i Jacek Waltoś. Ważne miejsce zajmuje zbiór prac artystów zaliczanych dziś do „Pokolenia 80”.

W latach 2000-2001 kolekcja sztuki nowoczesnej została uzupełniona o dzieła grupy „Ładnie”, a w latach następnych, w związku z otwarciem stałej Galerii Sztuki Polskiej XX wieku poszerzona została o reprezentatywne przykłady sztuki aktualnej ( prace Marty Deskur, Alicji Żebrowskiej, Marka Chlandy, Grzegorza Sztwiertni, Piotra Lutyńskiego, Zbigniewa Warprchowskiego).


Kierownik: Urszula Kozakowska-Zaucha
ukozakowska@mnk.pl